Yüksek Gerilim Tekniği Cilt 2

Bu kitap, İ,T.Ü. Elektrik-Elektronik Fakültesi Ofset Baskı Atölye­sinde 1988 yılı başlarında yayınlanan Yüksek Gerilim Tekniği I kitabının devamı olup, Yüksek Gerilim Tekniği II dersinin müfredatına uygun ola­rak hazırlanmıştır. Kitabın amacı, Yüksek Gerilim Tekniği I kitabında olduğu gibi, öğ­rencilere Yüksek Gerilim Tekniği II dersi icin bir ders kitabı vermek ve ayrıca pratikte Yüksek Gerilim Tekniği ile uğraşan elektrik mühendisle­re müracaat kitabı olarak yardımcı olmaktır. Yüksek Gerilim Tekniğinin ilk iki bölümü, yani «Statik Elektrik alanını ve «Boşalma Olayları birinci kitapta incelendiğinden, bu ikinci kitabın ilk bölümü üçüncü bölüm olup, burada «Aşırı Gerilimler ve Aşuı Ge­-ümlere Karşı Korumaa konuları temel kavramlar, iç aşırı gerilimler, dış aşırı gerilimler, yürüyen dalgaların yansıma ve kırılması, yürüyen dalgalar problemlerinin BEWLEY yöntemiyle incelenmesi, yuruyen dalga problemlerin BERGERON yöntemiyle incelenmesi, aşırı gerilimlere karşı koru­nma aygıtları, izolasyon koordinasyonu ve yüksek gerilim izolatörleri ol­mak üzere dokuz konu halinde incelenmektedir. «Yüksek Gerilimlerin Üre­:ilmesin ne ayrılan dördüncü bölümde, yüksek alternatif gerilimler, yük­sek doğru gerilimler ve darbe gerilimleri konuları, beşinci bölümde de yüksek alternatif gerilimlerin ölçülmesi, yüksek doğru gerilimlerin ölçülmesi ve darbe gerilimlerinin ölçülmesi konuları incelenmektedir. Kitabın hacmini büyütmemek ve Yüksek Gerilim Tekniği II dersinin müfredatına bağlı kalmak amacı ile temel kavramlar ve iç aşırı gerilim konuları kısa tutulmuş, dış aşırı gerilimler, yürüyen dalgaların yansıma ve kırılması, yürüyen dalga problemlerinin BEWLEYve BERGERON yön­temleriyle incelenmesi konuları geniş bir şekilde ele alınmış, birçok prob­lem çözülmüş ve konuların iyi anlaşılması için çaba harcanmıştır. Aşırı gerilimlere karşı koruma aygıtları konusunda genel bilgi veril­dikten, değişken dirençli ve metaloksit parafüdrlar anlatıldıktan sonra, parafudr bağlantıları, parafudrların seçimi, yerleştirilmesi ve kontrolü ay­rıntılı bir şekilde ele alınmıştır. YÜKSEK GERİLİM TEKNİĞİ İzolaayon koordinasyonu konusunun hazırlanmasında büyük ölçü VDE0111, Kısım 1/10.79 dan yararlanılmış, yüksek gerilim izolatörleri konusu, hava hattı izolatörleri, geçit izolatörleri ve mesnet izolatörleri olmak üzere üç alt konu halinde ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bilhassa geçit izolatörleri konusu, birinci kitapta anlatılan kondansatörlü geçit izolatörlerinde radyal ve eksenel alanların incelenmesine ilâveten havalı, yağlı ve kondansatörlü geçit izolatörlerinin yapısı hesabı ve projelendirilmisini kapsamaktadır. Yüksek gerilimlerin üretiknesi bölümünde yüksek alternatif geriliz ler hakkında genel bilgi verilmiş, bir katlı ve çok katlı deney transformatörleri, deney transformatörlerinin yapısı, işletme özellikleri anlatılmış , rezonans devreleriyle yüksek gerilimlerin üretilmesi üzerinde durulmuştur. Bu bölümün ikinci konusu olarak yüksek doğru gerilimler hakkında genel bilgi verilmş, alternatif gerilimlerin doğrultulması suretiyle yüksek doğru gerilimlerin üretilmesi, Villard montajı, Greinacher montajı, Zimmermann Witka montajı, çok katlı Greinacher montajı (kaskad generatörü), tran: formatör destekli kaskad generatörler anlatılmış ve bundan sonra elektrostatik generatörler yardımıyla yüksek doğru gerilimlerin üretilmesine geçilmiştir. Burada da bu konuda genel bilgi verildikten sonra, Vande Graaf generatörü anlatılmıştır. Yüksek gerilimlerin üretilmesi bölümünün üçüncü konusu darbe gerilimlerinin üretimine ayrılmıştır. Burada, darbe gerilimleri hakkında gerekli bilgiler verilmiş, darbe gerilimi eşdeğer devreler darbe gerilimi devrelerinin hesabı anlatılm ve darbe generatörlerine si bir dizi örnek verilmiştir. Kitabın son bölüaıü «Yüksek Gerilimlerin Ölçülmesis ne ayrılmıştır Bu bölümde de yüksek alternatif gerilimlerin ölçülmesi, yüksek doğru gerilimlerin ölçülmesi ve darbe gerilimlerinin ölçülmesi konuları ayrı ayrı elı alınnıış ve böylece daha önce yazdığım Yüksek Gerilim Tekniğinde ölçme kitabındaki yöntemden farklı bir şekilde her konuda kullanılan ölçü aletleri ayrı ayrı anlatılmıştır. Kitaptaki konular, özellikle iç aşırı gerilimler, yüksek gerilimlerin üretilmesi ve ölçülmesi konularında daha geniş bilgi edinmek isteyenler, konu ile ilgili başka kaynaklara müracaat etmelidirler. Bu amaçla birinci kitapta olduğu gibi burada da bölümlerin sonuna yararlanılabileeek eserlerin en önemlierinden oluşan birer liste eklenmiştir. Ders notlarımın kitap haline getirilmesinde, problemlerin seçimi ve çö­zümünde ve şekillerin hazırlanmasında birinci kitapta olduğu gibi Yük. Müh. Özcan Kalenderli'nin büyük emeği geçmiştir. Şekillerin bir kısmı Araş. Gör. Yük. Müh. Emel Önal, Araş. Gör. Hasbi. İsmailoğlu ve Araş. Gör. Levent Ovacık tarafından, bir kısmı da Fakültemiz ressamı Ay­la Zorlu tarafından çizilmiştir. Metinlerin büyük bir kısmı Fakültemiz Elektrik Mühendisliği Bölümü Sekreteri Sema Ortaboy, bir kısmı da Yük­sek Gerilim Labotatuvarları teknisyenlerinden Müh. Nilüfer Erdal tarafın­dan daktilo edilmiştir.Burada başta Yük. Müh. Özcan Kalenderli'ye olmak üzere, bu arkadaşlara ayrı ayrı teşekkür ederim. Ayrıca kitabın baskısını titizlikle yürüten İ.T.Ü. Matbaa Yöneticisi Yildırım Yürek'e ve kitabın basılmasında emeği geçen tüm Fakültemiz ve üniversitemiz mensuplarına da teşekkür etmeyi bir borç bilirim. Kitabın öğrencilere ve okuyuculara faydalı olmasını diler, uyarılarını beklerim.