Volga Tatarları: Yüzyılları Aşan Milli Kimlik

Azade-Ayşe Rorlich, referans bir eser olmayı fazlasıyla hak eden bu kitabında, Volga (İdil) Tatarlarının çok fazla bilinmeyen tarihini başlangıcından 1970'lere kadar getiriyor. Anlatılan, 16. yüzyıldan beri, önce Rus, Ekim Devrimi'nden sonra Sovyet, bugün yine Rus siyasal sistemi altında yaşayan bir halkın ilginç serüvenidir. Kökenlerinden Bulgar devleti dönemine, Moğol istilasından Kazak hanlığına, Rus egemenliğinden Sovyet dönemine bir ulusun tarihi... Profesör Rorlich çalışmasında Tatarların ilginç bir özelliğini, değişen şartlara uyum sağlama kabiliyetlerini ortaya çıkarıyor; hatta Tatarların bir "milli uyum" örneği olduklarını vurguluyor. Rusya'daki modernleşme çabalarına Tatar toplumunun verdiği cevap, henüz pek fazla bilinmiyor. Eldeki bilgiler, Türkiye'ye gelen Tatar aydınlarının aktardıklarıyla sınırlı yalnızca. Son yıllarda bu alanda gerek yurt içinde gerekse yurt dışında yapılan ve sayıları her geçen gün artan çalışmalar, bu kitabın değerini ve önemini daha da artırıyor. Volga Tatarları, içerdiği bilgiler ve verilerle konusunda temel bir eser olma niteliğini uzun yıllar koruyacaktır. Yaşayan tarihçiler içinde yalnızca Rorlich, böyle bir çalışmayı tamamlamak için gerekli dil bercerilerin, etnik köken, tarih eğitimi, duyarlık ve kaynaklardan oluşan benzersiz terkibe sahiptir... Çalışması uzun bir süre kalıcı olacağı benziyor ve muhtemelen de bir klasik olacaktır. Prof. Alexandre Bennigsen; Paris Profesör Rorlich'in araştırma malzemesine hakimiyeti olağanüstü. Öyle görünüyor ki, hangi dilde olursa olsun hiçbir kaynak gözünden kaçmamış... Bibliyografyası, kapsamı açısından gördüklerim arasında en iyilerinden... Eseri bu konuda tayin edici buluyorum ve yakın zamanda, hatta asla, nitelik ve kapsam bakımından geçilebileceğini sanmıyorum. Dr. S. Enders Wimbush Orta Asya Araştırmaları Derneği Başkanı; Oxfort (Anka Kapak)