Vergi Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları

Vergi uyuşmazlıkları, gerek yönetsel aşamada ve gerekse yönetsel yargı boyutunda önemli bir hukuki uzmanlaşma alanı haline gelmiştir. Ortaya çıkan, kişilere ve kurumlara önemli mali külfetler ile cezai yaptırımlar yükleyen vergi uyuşmazlığının yönetsel aşamada ve yargısal boyutta yönetimi artık uzmanlaşmayı ve bu alanda deneyim ile bilgi sahibi olmayı zorunlu kılmaktadır. Hukuk eğitiminde dört yıllık öğrenim süresi uzmanlaşma için yetersiz kalmaktadır. Avukat, savcı ve yargıç olacak kişilerin son iki yılı seçtikleri uzmanlaşma dalında olmak üzere en az altı yıllık hukuk eğitiminden geçmeleri gerekli hale gelmiştir. Mali hukukun da bu uzmanlaşma içinde önemli bir dal olarak yerini alması gerekir. Vergi uyuşmazlıkları, Mali Hukuk içinde eğitiminin mutlaka yargı kararları uygulamalı olarak verilmesi gereken önemli bir uzmanlaşma alanıdır. Vergi uyuşmazlıkları yönetsel (idari) aşama ve yönetsel yargı aşaması olmak üzere iki aşamada çözüme kavuşturulmaktadır. İdeal olanı sorunun kaynağında yani doğduğu nokta olan yönetsel aşamadayken çözmektir. Bunun için de konulara hâkim, çözüm odaklı, yurttaşa hizmeti birincil sayan kültür ve anlayışta yöneticilere, inceleme elemanlarına ve memurlar ile işini iyi yapan, bilgili ve deneyimli meslek mensuplarına (Yeminli Mali Müşavir, Mali Müşavir, Muhasebeci, Avukat, Arabulucu vb.) gereksinim vardır. Bu aşamada çözüme kavuşturulmayan vergi sorunlarının yönetsel yargının olabildiği kadar ilk aşamasında çözüme kavuşturulması, devletin de çözüme kavuşmuş konuda lüzumsuz ve maslahatçı yaklaşımlarla konuyu üst yargı organlarına taşımaması gerekir. Bu çerçevede vergi idaresindeki yöneticilerin ve hazine avukatlarının konuyu değerlendirme ve hukuken kazanılması olanaklı olmayan konuları üst yargı yerlerine taşımama kararını verebilmelerine yetkili kılınmaları gerekir. Vergi uyuşmazlıkları, yargı yerlerini ciddi anlamda meşgul eder duruma gelmiş; açılan bir vergi davası yıllarca sürerek gereke mükellefler ve gerekse devlet açısından önemli soyut (devlete ve yargı yerlerine güvenin sarsılması, adalet inancının yitirilmesi, etik değerlerde yozlaşmaya yol açılması, ruhi yıpranıma neden olunması vb.) ve somut (uyuşmazlığa konu paranın zaman değerinin haklı olanın aleyhine yıpranıma uğrayarak satın alma gücünün düşmesi, müteşebbislik enerjisinin kaybı, ülkenin yatırım yapılabilir değerlendirmesi kredi puanın düşmesi vb.) yitimlere yol açar. Vergi uyuşmazlığı konusu son derece karmaşık olmasına karşın bu çalışmada vergi uyuşmazlıklarının yönetsel aşamada çözümü ve yargı yerlerinde çözümü olabildiği kadar yalın, aşırı kuramsal değerlendirmelere girmeden, yargı kararlarıyla desteklenerek kısa ve öz şekilde açıklanmaya gayret gösterilmiştir. Aslına bu alanda yer alan her müessese, yüksek lisans ve doktora düzeyinde tezler yazılabilecek kadar geniştir. Ancak gerek eğitimde ve gerekse uygulamada insanların bu kadar uzun çalışmaları özel bir durum gerekmedikçe okumaya, araştırmaya ne zamanları ne de güçleri vardır. Dolayısıyla elinizdeki çalışma bu gerçeği göz ardı etmeden yapılmış, pek çok konu çok daha uzun uzadıya irdelenebilecekken belirli bir sınırlama içinde bırakmaya özen gösterilmiştir. Karmaşık bir konu, okurlara, hukukçulara, avukatlara, öğrencilere ve konuya ilgi duyan geniş kitlelere yararlı olma amacıyla olabildiği kadar sade, anlaşılır, yalın, kısa ve öz şekilde irdelenmiştir. Hemen her müessese ile ilgili olarak yargı kararları dipnot şeklinde verilerek kitaptan yararlanacaklara içtihat desteği sunulmuştur. Kitabın ekler bölümünde de, gerek davasını kendisi açmak isteyen yurttaşlara, gerek genç avukatlara ve gerekse öğrencilere yararlı olmak üzere gerçek dava dilekçelerinden hareketle her aşamaya yönelik dava dilekçe örnekleri ve vergi idaresine verilecek dilekçe örneklerine yer verilmiştir.