Türkiye Şehir Tarihi Araştırmaları Tokat; 1923-1950

Şehrin belini saran çökük çıkık yolu ilk defa görünce belki demiştim; memleketin kabartma haritasını burada yapacaklar. Çekenler elinde deşilip kapandıkça çok düğümlü birer çamaşır ipine dönen sokaklar ruha kasvet veriyordu. Üst katları iskelet halinde bırakıldığı için gözleri oyuk birer kuru kafayı andıran çamur sıva ev kümeleri bozuk kaldırımlı dar sokaklarda gelişi güzel sıralanmışlardı. Yağışlı mevsimlerde deliklerinden bulanık sular fışkıran çeşmeler haftalarca durulmaz, sağlıklarına meraklı insanların bir yudum temiz su içebilmek için katlanmadıkları fedakârlık kalmazdı. Haziran ve Temmuz aylarında susuz kalan dere çürük yumurta kokusu ile burunları iğneliyordu. Kışın çamurdan yazın tozdan kurtulan yoktu... Yarının Tokat'ı bütün haşmet ve letafeti ile göz kamaştıracak. O zaman, her biriniz lüks bir otonun yumuşak kadife koltuklarına gömülerek hiç sarsılmadan Kızılinişten şehre doğru uçacaksınız. İnhisarlar dairesinden sonra yepyeni bir şehrin iki yanı akasyalı dümdüz ipek bir kurdele gibi önünüzde uzayıp gidecek. O zaman hükümet konağının karşısında açılan geniş caddenin iki yanını zarif resmi daireler süsleyecek ve yukarıdaki bahçe ortasından Tokat Memleket Hastanesinin mermerden çehresi görünecek. Çarşıdaki eski dükkanlar geniş vitrinli mağazalarla yer değiştirecek. Çeşmelerden temiz sular akacak, en kuytu sokaklar bile geceleri elektrikle aydınlanacak. Şehrin muntazam yerleri modern ilkokul binaları ile süslenecek ve lise açılacak, sesli sinema halkın güzel sanat zevkini tatmin edecek. Otomobil ve kamyonlar karıncalar gibi her tarafa gidip geldikleri halde ortalıkta tozdan ve çamurdan eser olmayacak... Dr. Cemil ?Dünkü ve Yarınki Tokat", Yeni Tokat, 15 Şubat 1934, S.12.