Türk Halk İnançlarında Renkler

Türk halk tefekküründe renk sadece ışığın veya güneş ışığının bir süzülmesi, yansıması olayı değildir. Güneşin doğup batış istikametine bağlı olarak yönler Gündoğan gün batan gibi isimler alıyorlar kuzey ve güney yönleri de buna göre adlandırılıyordu. Kuzey bu tefekkürde kara idi. Kara soğuktu. Batı ise al,kızıl,kırmızı idi ve sıcağı temsil ediyordu. Ak Deniz ve Kara Deniz bu anlayıştan hareketle adlandırılmışlardı. Bu durum Ak İdil ve Kara İdil, Ak Çay ve Kara Çay için de geçerli idi. Benzeri çok sayıda örnek bulmak mümkündür. Erzurum-Horasanda Ağ Baba yatırı adını bulunduğu tepeye verirken batı da idi. Durum Kara Baba ve onun üzerinde bulunduğu tepe için degeçerli idi. Bunlardan Ağ Baba yerleşim yerinin batısında diğeri ise kuzeyinde idiler. Bu algılayışta doğu; yeşil/yaşıl, mavi, gök ile simgelenirken, batı ise ak, beyazdı. Sarı/Sarığ ortada idi. Renkler ve yönler konulu açıklamasında Ferah Celil, Bektaşi tarikatının temel prensibi sayılan dört kapı anlayışı ile renklerin anlamlandırılmasına dair yapılmış çalışmaları yorumlamaktadır. Bektaşi tarikatının temel prensibi sayılan dört kapı anlayışı Şeriat Kapısı, HakikatKapısı, Tarikat Kapısı, marifet Kapısı, bu sisten Türk mitolojik düşüncesi dünyanın dörtlü modeliyle ilgiliydi. E. B. Şapalyo, mezhepler ve Tarikatlar isimlieserinde Dört Kapı anlayışı ile ilgili olarak Oğuzlarda 4 remzi kutludur. Dini sistemleri ve teşkilatları hep dörtlü esasa göre kurulmuştur. Şamanizmin esası dört cihete dayanmaktadır. Doğu-Gök, Batı-Ak, Güney-Kızıl, Kuzey Karadır. DörtTanrı Tanrısal) da şunlardır. Gökhan,Akhan,Kızılhan Karahandır. Hun Hakanı Metenin ordusunu teşkileden süvari kuvvetleri gök-bakla kırı, kula -açık sarı, kır-beyaz,yağız-siyahtı. Ordular sağ kol, sol kol cuğdavul, karaavul diye dörde ayrılıyordu.