Trabzon Kent Mirası; Yer - Yapı - Hafıza

Tezkiretül-bünyân, Tezkiretül-ebniye, Tuhfetül-mimârîn, er-Risâletül-Mimâriyye, Adsız Risâle, Risâle-i Mimâriy-ye ve Selimiye Risâlesi, eğer bir Osmanlı mimarlık tarihi yazınından söz edilmesi gerekirse elde var olan yegâne yazmalardır. Bunlar genel anlamda Osmanlı dönemine odaklanmış bir mimarlık tarihi kitabı olmaktan çok son zikredilen dışında birer otobiyografi olmaktan öteye geç-mezler: Risâle-i Mimâriyye ve Selimiye Risâlesi dışında kalan yazmalar Mimar Sinanın, Risâle-i Mimâriyye ise Sedefkâr Mehmet Ağanın otobiyografisi niteliğinde, bu mimarların kısa yaşamları ve fakat ağırlıklı olarak eser-lerinin bir listesini içeren yazmalardır. Bunlar arasında zikredilen Selimiye Risâlesi ise Türk mimarlık tarihinde ilk monografik eser olma özelliğine sahiptir. Ancak Os-manlı mimarlık tarihi yazınıyla doğrudan ilişkili bir metin olması nedeniyle ilk bakışta heyecan verici bir yazma gi-bi görünsmekle beraber, bu çalışma da orta kratta bir bürokrat ve vakanüvis olduğu anlaşılan Dâyezâde Mustafa Efendinin kaleme aldığı ve kendi deyişiyle halkın an-layıp yararlanabileceği1 düzeyde bir kitap olmaktan öteye geçememektedir.