Trablusgarp Savaşı ve Türk İtalyan Diplomatik İlişkileri

Gerek Osmanlı İmparatorluğu gerekse İtalya Krallığı 20. yüzyıl başında, "Düvel-i Muazzama"nın ikinci kategori aktörleri arasındaydılar. 1911'de İtalyan kuvvetlerinin Libya topraklarını işgaliyle iki devlet arasında patlak veren Trablusgarp Savaşı, bu nedenle Birinci Dünya Savaşı öncesindeki önemli provalardan biri sayılabilir. Emperyalist özlemlerini Roma İmparatorluğu hayalleriyle bütünleştiren İtalya'da siyasi ve diplomatik çevreler Libya çıkarmasına uzun süredir hazırlanırken, askeri hazırlıklar çeşitli nedenlerden ötürü yetersiz kalmıştı. Osmanlı cephesinde ise, hem iç çatışmalar hem de Balkan devletleriyle giderek yükselen gerilim, Hariciye kadrolarının ve ordunun İtalyan saldırısı karşısında tam anlamıyla hazırlıksız yakalanmasına yol açmıştı. Osmanlı donanmasının güçsüzlüğü denizden yardım gönderilmesini engellerken, sınırdan kaçak geçerek gönüllü olarak Trablus'a gidip direnişi örgütleyen Mustafa Kemal Bey, Enver Bey, Fethi Bey gibi subayların çabaları İtalyanları dar bir sahil şeridinde tutmuş, askeri açıdan durum bir anlamda kilitlenmişti. Ama kapıya dayanan Balkan Harbi yüzünden iki cephede savaşmayı göze alamayan Osmanlı İmparatorluğu Trablusgarp vilayetini diplomasi masasında kaybedecekti. Timothy W. Childs'ın, İtalyan kaynaklarının ve devlet arşivlerinin yanı sıra, Dışişleri Bakanlığı'ndaki Osmanlı Hariciye arşivlerinde de sürdürdüğü uzun bir incelemenin ürünü olan bu eser, yakın tarihimizin bu önemli kaybının diplomatik ve askeri yönlerini ayrı ayrı ele alıyor; savaş alanındaki ve pazarlık masasındaki süreçleri, dönemin uluslararası dengeleriyle birlikte yorumluyor. Kapak fotoğrafları: (üstte) Arap süvarileri; (aşağıda) Kasr el-Yefren'i terk eden Türk askerleri (Ali Fethi Okyar koleksiyonu).