Teknoloji ve Tasarım; Geliştirilmiş Teknolojik Tasarım Örnekleri İlaveli

İlk çağlardan beri insanlar yaşamın doğal koşulları içerisinde zorluklara karşı mücadele vermiştir. İnsanın daha rahat yaşama isteği onu arayışlara sürüklemiş ve bu amaçla çevresinde bulunan her türlü maddeden yararlanma yollarını aramış ve vücudu ile yapamayacağı işleri keşfettiği aletlerle yapabilmek için çalışmıştır. İnsanların karşılaştıkları sorunlar karşısında sürekli yaşam arayışına girip yeni üretimler yapması, teknoloji dediğimiz bugün günlük yaşantımızın her alanına girmiş olan unsuru oluşturmuştur. Yaşanan gelişmelere baktığımızda teknolojinin insanlık tarihinin tüm evrimini içerdiğini, insanların var oluşu ile başladığını söyleyebiliriz. Buna paralel olarak tasarım ise insanın var olmasıyla birlikte onun hayatına girmiştir. İlk insanın korunmak ve avlanmak için taş silahlarını tasarlamış olduğunu düşünürsek tasarım ilk insanla birlikte doğmuştur. Fakat yıllar içinde tasarım olgusunu etkileyen en önemli unsur insanın fiziksel gelişimi olmamış düşünme kapasitesi ve yöntemindeki değişim ve gelişim olmuştur. Tasarım hayatımızın her alanında vardır. Hatta biz farkında olmasak ta tasarım çocukken oynadığımız oyunların içine bile işlemiştir. Çoğumuz renkli legolarla ev, masa, araba gibi şekiller yapmışızdır. Ancak bu şekiller kendiliğinden oluşmamıştır. Önce ne yapacağımıza karar verip, belli düzen içerisinde Legoları birbirine ekleyip şeklimizi oluşturmuşuzdur. Yaptığımız şekiller aynı olsa bile renklerin düzenlemesi ve birbirine eklenmesi farklılık arz etmektedir. Fakat eğitimde teknoloji ve tasarım kazanımlarına yeterince yer verilmemiştir. Oysa gözlem, sorgulama, araştırma, değerlendirme ve yaratıcılık gibi tasarım ve teknoloji için gereken zihinsel süreçleri yeterince aktif hale getiremeyen, tek düze çalışmalarla sadece el becerisini geliştiren yaklaşımlarla yarının dünyasında yaşayacak insanların beklentilerini karşılamak mümkün değildir. Bu amaçla çocuklara, ihtiyaçlar ortaya çıkmadan tahmin etme ve farklı sorunları yakalama, bunlara yaratıcı çözümler geliştirme, tasarım haline getirme, tasarım üretim aşamalarını belirleme ve üretme becerisi kazandırılmalıdır. Son yıllarda ülkemizde yeniden yapılanan ilköğretim müfredatı Fen Bilgisi dersini Fen ve Teknoloji dersine dönüştürdü ve Teknoloji ve Tasarım dersi ilköğretim öğrencilerine okutulmaya başlandı. Bu dersin en temel hedeflerine bakıldığında, öğrencilere bilimsel süreç becerileri ve üst düzey zihinsel faaliyet becerileri kazan-dırmaya yönelik olduğu görülmektedir. Tüm bunların ışığında teknolojik tasarım kavramı birbirini sıra ile takip eden ve birbirine bağımlı hayal-projelendirme-üretim zincirinden oluşur. Bu zincirden hiçbir parça birbirinden ayrı düşünülemez (FTT,2006). Zincirin bu parçaları ilköğretim 6, 7 ve 8. sınıflarda düzen-kurgu-yapım olarak değiştirilerek üç kuşak halinde eğitim programında yerini almıştır. İşte bu bağlamda bu kitap öğretmenlerimize bu aşamalarda neler yapmaları gerektiğini örnekler üzerinden yola çıkılarak anlatmayı, öğrencilerimize teknolojik tasarım sürecinde proje üretmede problem belirlemede ve ürüne dönüştürmede temel ve rehber bir materyal olabileceğine inanılmaktadır. Bu kitabın içinde bulunan örnek projeler öğretmenlere yol gösterir, öğrencilerin; öz değerlendirme yapmalarını sağlar, karar verme ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerini sağlar, kendi proje ve tasarım çalışmalarına ışık tutar ve ayrıca sınıf ortamında farkına varılmayan olumlu ve olumsuz yönlerinin gözlenmesine imkân verir, karşılaştıkları güçlüklerin veya başarılarının farkına varır. Bu kitabın hazırlanması sürecinde bilgisayar ve düzenleme konusunda yardımları olan Ayşenur ACARTÜRK ve Selman KILINÇa, FTT derslerinde proje çalışmaları yürütmede gösterdikleri çaba ve azimden dolayı tüm öğrencilerime ve Üzerimizde emeği olan tüm hocalarıma teşekkür ederim. Yazar Yrd. Doç. Dr. Hakan Şevki AYVACI