Taşova 1831-1839 Nüfus Defterleri;(Taşabat - Sonisa)

Nüfus defterleri, ülkede yaşayanların sayısını ve niteliklerini belirlemek için tutulur. Osmanlı Devleti'nde askerî (asker sayısını tespit etme) ve mali/iktisadi (vergi toplama) sebeplerle nüfus sayımları yapılmıştır. Osmanlı'da modern anlamda ilk nüfus sayımı H. 1247/M. 1831'de bazı eyaletler istisna tutularak gerçekleştirilmiştir. Bu sayımlarda, amacına uygun olarak sadece erkek vatandaşlar kayıt altına alınmıştır. Nüfus defterleri yer adları, bunların tasnif ve dağılımı; lakaplar ve bunların veriliş sebepleri; idari, askerî ve ilmi görevliler; nüfus dağılımı, bölgede yaşayanların etnik durumu ve demografik yapısı ile fiziksel özellikleri hakkında bilgi ve fikir vermektedir. “TAŞOVA 1831-1839 Nüfus Defterleri (Taşabat – Sonisa)” kitabında isminde de belirtilen Sonisa ve Taşabat kazaları konu edinilmiştir. Bu çalışmanın ana kaynağı; 1831-1846 yılları arasında yapılan nüfus sayımlarında sekizi Müslim, ikisi gayrimüslim olmak üzere Taşova bölgesindeki (Sonisa, Taşabat ve Çarşamba) on nüfus defteridir. Bunun yanı sıra, “NFS. d. 2528” numaralı aşiretler defteri de incelenmiştir. Ayrıca karşılaştırma yapmak amacıyla Sonisa ve Taşabat temettuat defterleri de incelenmiştir. Sadece, daha önce Samsun ili Ayvacık ilçesine bağlı iken 2008 yılında Taşova'ya bağlanan Sofualan Köyü hakkındaki veriler 975-976 numaralı (1844-1845) Çarşamba nüfus defterlerinden alınmıştır. Kitabın girişinde Sonisa ve Taşabat kazaları çerçevesinde Osmanlı Dönemi, öncesi ve sonrasında Taşova'nın tarihsel arka planına; bölgenin tarih boyunca önemine, Hitit eserlerine, Roma Dönemi yol sistemi ve mil taşları ile bölgede bulunan höyük, tümülüs ve kaleler hakkında bilgi verilmiştir. Kitapta Osmanlı Devleti'nin tahrir kayıtları ve nüfus sayımlarının gerekçeleri; Taşabat ve Sonisa kazalarından geçen seyyahlar ve araştırmacılar ile bunların bölge hakkında verdiği bilgileri; bölgede bulunan tekkeler, zaviyeler ve vakıflar hakkındaki bilgileri, nüfus defterlerinin özelliklerini, kayıt sistemlerini, yazı şekillerini ve açıklamalarını; Taşova ilçesinde bu çalışmanın kapsadığı dönemdeki yer adları ile buraların en eski ve günümüzdeki isimlerini; Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivleri'nde bulunan nüfus, reaya ve temettuat defterlerinin incelenmesi sonucu bölgede yaşayan kişilerin şahıs ve sülale isimlerini, lakaplarını ve görevlilerini tablolar hâlinde bulacaksınız. Elinizdeki kitap, Osmanlı Arşivleri'nde bulunan Sonisa ve Taşabat nüfus defterlerini, nüfusun yerleşim yerlerine göre dağılım tablosunu, 2448 numaralı Sonisa ve 2446 numaralı Taşabat nüfus defterlerinin çözümlemesini ve Osmanlı Türkçesi'nden günümüz Türkçesine çevrilmiş hâlini; bölgede yerleştirilen aşiret, cemaat ve toplulukların listelerini ve iskân edildikleri yerleri içermektedir.