Tarihin Doğal Deneyleri

TARİHİN DOĞAL DENEYLERİ Tüfek, Mikrop ve Çelik kitabının Pulitzer ödüllü yazarı Prof. Jared Diamond ile Harvard Üniversitesi'nden Prof. James A. Robinson, arkeolojiden iktisada, coğrafyadan siyaset bilimine farklı disiplinleri ortak bir çatı altında birleştirerek yeni ve geleceğe yönelik bir tarih okuması öneriyor. Araştırmacının değişkenlerine doğrudan müdahale edebildiği kontrollü ve tekrarlı laboratuvar deneyleri, bilimsel yöntemin alametifarikasıdır… Fakat böyle bir müdahaleye olanak tanıyan deneylerin, bilim dalı olarak kabul edilen pek çok alanda uygulanamaz olduğu da acı bir gerçektir… Bu tür tarihsel disiplinlerde verimliliği kanıtlanmış bir yöntem, doğal deney veya bir diğer adıyla karşılaştırma yöntemidir. Bu yaklaşımda birçok yönüyle birbirine benzeyen fakat araştırmaya konu olacak yönüyle birbirinden ayrılan çeşitli sistemler –tercihen istatistiksel analizler yardımıyla ve nicel olarak– kıyaslanır. Hispanyola Adası'nın iki güzide komşusu Haiti ve Dominik Cumhuriyeti farklı tarihsel deneyimlere sahipken Arjantin, ABD, Sibirya ve Avustralya gibi birbirlerine oldukça uzak ancak doğal “sınırlar”la birleşmiş olan toplumlar neden benzer tarihsel deneyimleri yaşamıştır? Seksen bir Pasifik adası ile Hindistan'ın iki yüz otuz üç bölgesini birbirine bağlayan sosyopolitik olgular nelerdir? Tarih, arkeoloji, iktisat, coğrafya ve siyaset bilimi perspektifinden hareket eden Tarihin Doğal Deneyleri, karşılaştırma yönteminin tarihe nasıl uygulanabileceğini göstermeyi ve bu yöntemin belirgin risklerini ortadan kaldırmak için başvurulabilecek bazı teknikleri değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Küresel eşitsizliğin tarihsel kökenlerinin izini süren Jared Diamond ve James A. Robinson; alanlarında önde gelen akademisyenlerle birlikte dünyanın bugününün dününü görünür hale getiriyor. “Gelecek için uyarı niteliğindeki bu kitabı okuyun… Göreceksiniz, tarihe bakış açınız değişecek…” Scientific American “Burada okuyacaklarınız, kontrollü deneylerin insanlık tarihinin, siyasetin, kültürün, ekonominin ve ekolojinin karmaşık gerçeklerine nasıl uygulanabileceğini ortaya koyuyor. Kontrollü deney, disiplinler arası iş birliğini üretken hale getirdiği gibi muhtelif akademi kültürlerinin arasındaki uçurumu da ortadan kaldırıyor... Tarihin Doğal Deneyleri, bilim dünyasında yeni bir tartışmanın fitilini de ateşleyecek.” Jon Christensen, Nature “Yazarlar, farklı disiplinleri ortak bir amaca yönlendiriyor. Bu disiplinler, insan hayatına dair kavrayışımızı fiilen geliştirecek yararlı ve bilgilendirici karşılaştırmalar yapabileceğimiz fikrinde birleşiyor.” Jeffry Frieden, Harvard Üniversitesi “Etkileyici bir dizi konuyu ele alan ve insanlık tarihine yönelik karşılaştırmalı analizler yapan bu kışkırtıcı çalışma, gerçekten mükemmel olmuş.” Thomas E. Currie, Cliodynamics