Tanzimat Dönemi Tiyatro ve Mizah Yazarı Direktör Âli Bey;Hayatı Eserleri ve Edebi Kişiliği

Direktör ve Mehmet isimleri ile de zikredilen Âli Bey, Tanzimat edebiyatının birinci dönem sanatçıları içerisinde yer almış ve muhtelif türlerde eserler vücuda getirmiş olup devrinin renkli ve önemli addedilmiş simalarından biridir. Yazar, eserlerinin niceliği yönüyle değil niteliği bakımından farklılık yaratabilmiş şahsiyetlerdendir. Kelimelere ters anlamlar yükleyerek vücuda getirdiği mizahî sözlük; içinde şeklen üst kurmacaya özgü hususiyetler barındıran, tema olarak ütopik mesajlar içeren mitolojik hikâye; notlarını günü gününe kaydetme yönüyle “seyahat günlüğü” ve mizah gazetelerinde Batı tarzında kaleme aldığı mizahî yazıları ile otoritelerce özgün bir yazar olarak kabul edilmiş bir sanatkârdır. Fakat Âli Bey, sayı ve hacim itibariyle en çok eser verdiği ve asıl sanatçı kişiliğini gösterdği saha tiyatrodur. O, Türk tiyatrosuna, telif, tercüme ve uyarlama tarzında eserler kazandırmanın yanı sıra gayrımüslim sahne sanatçılarına diksiyon dersi vererek de hizmet etmiştir. Yazarın, tiyatro ile bu derece içli dışlı olması sebebiyle çalışmanın merkezine tiyatro eserleri ve tiyatro faaliyetleri alınmıştır.