Spinoza

Tanrı veya Doğa dışında, der Spinoza, hiçbir şey başka şeylerin müdahalesinden muaf değildir. Böylece insan için hayat bir maruz kalmalar serüvenidir. Bu serüven ölümler, ayrılıklar, doğumlar, savaşlar, barışlar, hastalıklar, şifa bulmalar vs ile sürer gider. Bizi önüne ya da ardına katıp akar gider. Değişiriz. Dönüşürüz. Unuturuz. Hatırlarız. İnsanız. Aynı kalırız. Felsefe, yeryüzünde, sloganlaştırılmaya en çok direnen şeydir ve Spinoza bunun bir timsalidir. Spinoza, her türlü indirgemeye darbe indiren bir düşünüşün failidir. Tam bir philo-sophostur. “Kötü olduğunu söylemiş olduğum alay etme ile gülme arasında büyük bir farklılık saptıyorum; çünkü gülme ve şaka sadece neşedir ve bu yüzden, aşırı olmamak kaydıyla, kendilerinden ötürü iyidirler. Zalim ve kederli batıl inanç dışında hiçbir şey bize zevki yasaklamaz.” “Özgür bir insan, hiçbir şeyi ölümden daha az düşünmez ve onun bilgeliği, ölüm üzerine değil, hayat üzerine derin bir düşünmedir.”