Satım ve Eser Sözleşmelerinde Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetleri

Bu çalışmanın amacı, TBK m. 223 ve 474'de düzenlenmiş olan satım ve eser sözleşmelerinde gözden geçirme ve bildirim külfetlerinin araştırılıp incelenmesi, alıcı ve işsahibine yüklenmiş olan bu külfetlere ilişkin uygulamaların pozitif hukuk yönünden değerlendirilmesidir. Türk Borçlar Kanunu'nda hükme bağlanmış olan gözden geçirme ve bildirim külfetleri, satım sözleşmesinde alıcının, eser sözleşmesinde işsahibinin malın veya eserin ayıplı olmasından kaynaklanan haklarını kullanabilmeleri için yerine getirmeleri gereken davranışlardır. Bu külfetlerin hiç veya gereği gibi yerine getirilmemesi halinde ortaya çıkan satılanı veya eseri kabul karinesi, satılan malın veya eserin ayıplı bir şekilde kabul edilmiş sayılması ve ayıptan doğan hakların kaybı sonucunu doğurmaktadır. Ayıplı mal veya eserin devir ve teslimi ile zarara uğrayan alıcı veya işsahibinin, ayıptan doğan haklarını kullanmak suretiyle bu zararlarını giderme imkânının, söz konusu külfetleri yerine getirmiş olmalarına bağlanması, konunun önemini açık bir şekilde göstermektedir. Gözden geçirme ve bildirim külfetlerinin, Türk hukuku dışındaki diğer hukuk sistemlerinde tacir olmayanlar bakımından özellikle İsviçre hukuku ve Viyana Satım Sözleşmesinde sınırlı bir şekilde kabul edilmiş olması da, konunun önemini bir kez daha ortaya koymaktadır. Bu açıklamalar çerçevesinde, ayıptan doğan hakların kullanılabilmesi ve sorumluluğun ortadan kalkması yönünden hem alıcı ve işsahibi, hem de satıcı ve yüklenici için büyük bir önem taşıyan bu külfetlerin, nasıl ve ne zaman yerine getirilmesi gerektiği uygulamada açıklığa kavuşturulması gereken önemli bir sorundur. Ancak, Türk Borçlar Kanunu'nda yer alan düzenlemelerde bu külfetlerin hem nasıl hem de ne kadar süre içerisinde gerçekleştirilmesi gerektiğinin somut bir şekilde tam olarak hükme bağlanmamış olması, konunun ayrıntılı olarak ele alınması zorunlu kılmaktadır. (Prof. Dr. Fikret EREN, Önsöz'den) Kitabın Konu Başlıkları Gözden Geçirme Kavramı Ayıp Bildirim Kavramı TBK m. 223 ve TBK m. 474 Hükümlerinin Değerlendirilmesi Türk Hukukuna Göre Satım ve Eser Sözleşmelerinde Gözden Geçirme Külfeti Uluslararası Satım Sözleşmelerine İlişkin Milletlerarası Anlaşma (Viyana Satım Sözleşmesi'ne Göre Gözden Geçirme Külfeti Satım ve Eser Sözleşmelerinde Bildirim Külfetinin İstisnaları Satım ve Eser Sözleşmelerinde Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetinin Hukuki Sonuçları