Pir Seyyid Kureyş ve Dersim (Nâr’dan Nûr’a)

Pir Kureyş olarak bilinen veli/pirin asıl ismi, Seyyid Mahmudu'l-Kebir (Seyyid Hacı Kures'o Gûr/1141), lakabı “Kerâmet”, künyesi Kureyş'/Derviş Beyaz'dır. Bu künyeyi ise kendisine ait şecerede yazıldığı gibi mensup olduğu seyyid soyu yani Ehl-i Beyt ailesinden almaktadır. Anadolu ve Dersim inanç tarihi açısından önemli bir yere sahip olan Kureyşan Ocağı'yla ilgili yaptığımız çalışmanın sonucunda ilk vardığımız tespit; bu kadim ocakla ilgili hâlâ yeni çalışmalara ihtiyaç olduğu gerçekliğidir. Bu gerçekliğin açığa çıkarılması sadece Kureyşan Ocağı için değil aynı zamanda Dersim'in yada inancın kadim ifadesiyle Herdo Dewres'in düşünsel ve inançsal kimliğinin tarihsel sürecine de ışık olacaktır. Aleviliğin yayılmasında ve yaşatılmasında ocakların ve bu ocakların kurucusu olan pir'lerin yeri şüphesiz ki hayati bir öneme sahiptir. Aleviliğin yada tarihsel deyimle Kızılbaş inancının oluşmasında ve Dersim'in kadim dilindeki tanımıyla Raa Haqi yani İnsan-ı Kâmil yolu'nun içsel dokusu yine bu ulu pirlerin düşünce, ilim ve eğitim yapısıyla belli formata kavuşmuş olması, sosyo-kültürel ve inançsal örgütlenme olan ocakların ehemmiyetini bir kez daha bizlere göstermektedir. Pir Seyyid Kureyş, gerek Aleviliğin Anadolu'daki sürecinde olsun gerekse de Dersim'in inanç ve sosyokültürel kimliğinin şekillenmesindeki tarihi misyonu gözardı edilemeyecek bir wayır (sahip), evliya (veli)/pir'dir. Anadolu'nun birçok yeri ve Dersim'in hemen hemen her ilçesinde kendisiyle ilgili bir ziyaret (jiar), nisangé, köy veya mezranın olması bu tarihsel rolün bir tezahürüdür.