Payitahtın Son Yıllarında Bir Sefir

Bugün kafamızda oluşan Osmanlı imajının, büyük ölçüde oryantalist çalışmalarla ve aralarında diplomat, yazar, ressam ve hatta casusların yer aldığı Batılı gözlemcilerin anlattıklarıyla şekillendiğini söylemek mümkün. Oysa Batı-dışı dünyada da Osmanlı’ya dair geniş bir hatırat, gözlem ve inceleme külliyatı bulunuyor. Osmanlı’nın son döneminde İstanbul’da görev yapan ve İran’ı Osmanlı payitahtında temsil eden son büyükelçi olan Han Melik Sasanî’nin hatıraları; Doğulu bir diplomatın, Osmanlı’nın çöküş yıllarında iki ülke ilişkilerinden İstanbul’un işgaline ve siyasî çekişmelere kadar uzanan farklı alanlardaki gözlemlerine dayanması nedeniyle dönemin anlaşılmasına ışık tutuyor. Bu anılar, hem kültürel hem de siyasî alanda rakip iki imparator-luğun birbirine bakışını resmetmesi bakımından da önemli bir siyasî metindir. Anılarında dönemin İran siyasetinin İstanbul’a yansıyan boyutunu da aktaran Sasanî bir yandan da Osmanlı toplumunun yapısı ve dönemin İstanbul’u hakkında önemli ipuçları sunuyor.