Osmanlı Mısırı; Notlar ve Giriş Yazısı Muhammed Harb

1911 yılından bu yana gün yüzüne çıkmamış, yazıldığı dönemde ses getirmiş bir kitaptır. Hilal dergisinin çağrısı üzerine (Şubat 1899), kurulması tasarlanan Mısır Üniversitesi'nde İslam tarihi dersi için, evrensel kültürü Mısır ortamına taşıma çabaları dolayısıyla Corci Zeydan önerilmiş ve bu derste "Osmanlı Mısır'ı" konusunun da ele alınması kararlaştırılmıştı. Zeydan'ın, bu derste okutmak üzere hazırladığı kitap, üniversite idaresince ödüllendirilmişti. Ancak, öğretim yılı başlamadan, bu teklif, "İslam tarihi"nin müslüman olmayan biri tarafından okutulmasının toplumca kabul edilmeyeceği gerekçesiyle reddedilmişti. Yazılış hikayesi anlatılan eser, Osmanlı'nın Mısır'ı fethetmesinden Fransızların Mısır'a saldırmasına kadar olan devreyi kapsamaktadır. Yazar; giriş mahiyetindeki önsözde, İslam tarihinin dünya tarihi içindeki yerini; İslam tarihinin kısımlarını ve özelliklerini ele aldıktan sonra tarihin kültürel yönüne önem vermek suretiyle Türk, Moğol, Berberî ve Zencilerin kültürlerine değinerek Mısır tarihinden söz etmiştir. Mısır'ın, Osmanlılar tarafından fethedildiği sıradaki durumunun işlendiği eserde Memluk sultanlarının asıllarından, Memlukların ilk devletlerinden, denizci Türklerden ve Sultan Baybars'la Memlukların (Çerkezlerin) ikinci devletlerinden söz edilmiş; Ardından, Osmanlıların Mısır ile olan alakası, daha doğru bir ifade ile Osmanlı-Memluk ilişkileri anlatılmıştır.