Osmanlı Hukuku'nda İltizam Sözleşmeleri ve Sarraflar (Kefillikten Bankacılığa Uzanan Süreç)

İltizam sisteminde “sarrafların mültezimlere kefilliği” ile ilgili 2014 yılında yazmış olduğumuz makalenin Osmanlı hukukunda iltizam sistemi ve sarraflar ile ilgili daha ayrıntılı bir araştırma yapılması gerektiği konusunda bir fikir uyandırması ile başlayan kitap sürecimizin nihayete ermesi ile Türk hukuk tarihinde hassaten Osmanlı mali hukuku alanında önemli bir pencere açılacağını düşünmekteyiz. Zira makalede sadece sarrafların iltizam sisteminde mültezimlere kefillik kısmı üzerinde durulmuş ve genel bilgilere yer verilmişti. Kitabımızda ise sarrafların kefillik sürecine temel teşkil eden iltizamın hukuki esasları ayrıntılı olarak incelenmiş, ardından Osmanlı hukukunda sarraflar ile ilgili daha geniş bilgiler verilerek sarrafların iltizam sistemindeki kefaleti, mültezim-devlet ve sarraflar arasındaki uyuşmazlıklar ve hukuki sonuçları farklı örneklerle ilk iki bölümde işlenmiştir. Üçüncü bölümde ise Osmanlı uygulamasında sarrafların üstlendiği rollerin aslında bankacılık müesesesinin ilk adımları olduğu tespitine yer verilmiştir. Elbette bu tespit daha önce iktisat tarihi veya mali tarih çalışmalarında yapılmıştır. Biz ise bu tespitin Osmanlı iltizam hukuku bağlantısını kurarak ve sarrafların hukuki statüsünü ortaya koymak suretiyle temellendirip sarrafların ilk kurulan bankalarda rol almalarının tesadüf olmadığını ifade etmeye çalıştık. Osmanlı uygulamasında İslam'daki faiz yasağı nedeniyle ihtiyaç duyulan kredi kurumlarının temini için farklı yollar üretilmiştir. Bunlardan birisi de sarraflar eliyle sağlanan krediler olmuştur. Yine son bölümde sarrafların yer aldığı ilk bankaların kuruluşu üzerinde durulmuştur. Daha önce yapılan hukuk tarihi çalışmalarında sarraflara ilişkin bilgiler yer almakla birlikte bu meslek grubu, özel bir çalışma konusu yapılmamıştır. Çalışmanın okuyuculara faydalı olması dileklerimizle..