Nergisi'nin Kimya-yı Sa'âdet Çeviris İksir -i Devlet

İmam Gazzâlî'nin Kîmyâ-yı Sa'âdet adlı Farsça eserinin kısmi bir tercümesi olan İksîr-i Devlet, İstanbul'da yazılarak 1041/1632 tarihinde Şeyhülislam Ahizâde Hüseyin Efendi'ye takdim edilmiştir. Kataloglarda ve bazı nüshalarda "İksîr-i Sa'âdet, Terceme-i Kîmyâ-yı Sa'âdet" gibi isimlerle de anılan eser, oldukça hacimli olan Kîmyâ-yı Sa'âdet'in "İkinci Rükn"ü olan "Muamelât" kısmından dostluk/kardeşlik hak ve hukukunun ele alındığı "Beşinci Asl"ın tercümesidir. İksîr-i Devlet, kısmi bir tercüme olmasına rağmen Nergisî'nin güçlü ve özgün üslubunun hissedildiği telif düzeyinde bir eserdir. Kîmyâ-yı Sa'âdet tercümeleri içinde en çok beğenilenin Nergisî'nin bu eseri olduğu kaynaklardan ve eserin nüshalarının çokluğundan anlaşılmaktadır. Eserde asıl konu işlenmeden önce mukaddime kısmında sırasıyla Allah'a hamd Peygamber'e salat, Sultan IV. Murad ve Şeyhülislam'a övgü, telif sebebi, tercümeyle ilgili görüşler dile getirilmiş, daha sonra arkadaşlık/dostluk hak ve hukukunun ele alındığı bölümün tercümesi verilmiştir. Bu bölümde de sırasıyla Allah için dostluk, Allah için sevmenin mahiyeti, kardeşlik ve arkadaşlık hakları, İslam kardeşliğinin hakları, komşu hakları, akraba hakları, anne ve baba hakları, çocuk hakları, hizmetçilerin hakları üzerinde durulmuştur. Bu çalışmanın ilk bölümünde İksîr-i Devlet'in yapı ve muhteva özellikleri üzerinde durulmuş, ikinci bölümde de tenkitli metnine yer verilmiştir. Çalışmanın sonuna müellif nüshası eklenmiştir.