Mustafa Kemal'e Mektup

Celadet Alî Bedirxan'ın tarihsel büyük şahsiyeti çerçevesinde oluşan insan resmi, "Kürt münevverinin nuru" metaforunda saklıdır; 'Kemal'e ermeye' niyetli değildir, Celadet, direnir, zira Botan'ın kadim parıltısına çoktan riayet etmiştir. Bu manada, ne "Arapkirli"ye ne de "Nurslu"ya benzer, hele "Sekban"dan ve "Ziya"dan çok uzaktır, çünkü Xanî'nin en has varisidir ve belki de Venedik'in Kürdî muamması Mahmud el-Kurdi'nin Batı rönesansında kaybolmuş yüzüdür. Kayıp zamana isyan, 'sarı kurdun mavi çakmak çakmak gözleri'nden savrulan bakışa hitap vesilesiyle mürekkep görmeye mecburdur. Mustafa Kemal'e Mektup'un yazılmışlığında kendini gösteren aykırı karşı-nutuk, sırayla inkârı, zulmü, yanlışları, gecikmişliği ve görülmezliği işler; Doğu-Batı filolojilerinden bihaber değildir yazar, kendi yazısı ve Başkası'nın yazısıyla Kürtçeye kendi beşeri ruhundan üfler; yabancılığın 'temsil ve taktil'ine şiddetle karşı çıkarak, geleceği hatırlatır, çünkü bugünü, trajediyi, önceden görmüştür, ikaz etmekle meşguldür; görevinin hakkını veren zamansız bir politikacının ahlaki atmosferinin aura'sı, entelektüel melankolisine sinmiştir. Kürtlerin temsiliyet krizine cevap vermeye adeta bütün hayatını adayan Celadet Bedirxan'ın Mustafa Kemal'e Mektup'u -metnin tarihi, öncesi ve sonrası bir yana bırakılırsa kendi başına-, Kürdoloji literatürünün 'ilk postkolonyal metni' olmaya aday ve en layık olanıdır. Nameyek ji Mustefa Kemal re Resmê insên î ku di çarçoveya şexsiyeta mezin a dîrokî ya Celadet Alî Bedirxan de derdikeve, di metafora "nûra munewwerê kurd" de veşartiye, niyeta wî nîne ku "bigihîje Kemal"ê, Celadet li ber xwe dide, ji ber ku wî ji zû de riayetî şewqa qedîm a Botanê kiriye. Ew nedişibe "Arapkirî" ne jî "Nursî", hele ji "Sekban" û "Ziya" gelekî dûr e, ji ber ku ew warisê xas ê Xanî ye û belkî ew sûretê winda yê muammaya kurdî ya Venis Mahmûd el-Kurdî ye di ronesansa Rojava de. Serhildana li hember zemanê winda, mecbûr e li hember awirên "wekî êgir ji çavên şîn ên gurê boz" bi minasebeta xîtabê hibrê bibîne. "Nutuk"a-dijber ku xwe di nivîsandina Nameyek ji Mustefa Kemal re nîşan dide, bi dorê li ser înkar, xeletî, derengî, nebîniyê disekine; nivîskar ji fîlolojiyên Rojhilat û Rojava ne bêxeber e, bi nivîsa xwe û nivîsa Ê din, ji rûhê xwe yê beşerî pifî kurdî dike, bi tundî li dij "temsîl û taqtîl"a biyanîbûnê derdikeve, dahatuyê bi bîr tîne, ji ber ku îro, trajediya niha ji berê ve dîtiye, bi îqazkirinê mijûl e, aura'ya atmosfera exlaqî ya siyasetmedarekî, di melankoliya wî ya entelektuelî de veşartiye. "Nameyek ji Mustefa Kemal re" ya Celadet Bedirxanê ku hemû jiyana xwe bi gorî krîza temsîliyeta kurdan kiriye, -tarîxa metnê, berî wê û piştî wê li aliyekî- bi serê xwe 'yekem metna postkolonyal" a lîteratura kurdolojî ye û herî zêde layiqî vê ye. (Tanıtım Bülteninden)