Monumentum Pergense; Anastasios'un Ordu Fermanı

Bu kitap Pamphylia'nın en büyük kentlerinden Perge'de 1974 yılında yapılan kazılarda yüzlerce parça halinde ele geçmiş ve şimdi Antalya Müzesi'nde korunmakta olan Anastasios Yazıtı'nın tam bir edisyonunu ve yorumunu içermektedir. Söz konusu yazıtın parçalarının birleştirilmesi ve içeriği hakkında 80'li yıllarda, gerek eseri ilk ele alan İsmail Kaygusuz, gerekse Denis 5 Feissel ve Sencer Şahin tarafından kısa süreli çalışmalar yapılmış olsa da, bunlar sonuca ulaşmamıştır. Bununla beraber, eserin üç ayrı metinden oluşan ve Anastasios tarafından yürürlüğe konulan bir ordu reformu olduğu bilinmektedir. Yazıt üzerinde yeniden çalışmaya başlayan yazar, tüm parçaları yeniden gözden geçirmiş ve metnin tam içeriğini detaylı olarak incelemiştir. Yazıtın sunduğu bilgi İ. s. 6. yy ordu sistemi açısından oldukça önemlidir. Bu dönemde ordu içerisindeki yolsuzluklara karşı çıkarılan yasa, ordu birimlerinin nitelik ve nicelikleri hakkında pek çok bilgi vermektedir. Ayrıca dönemin lejyonlarındaki askerlerin unvanları ile bunların sayı ve maaşlarını da veriyor olması belgeyi çok özel kılmaktadır. Söz konusu yazıtın tarihi ve içeriği bakımından değişik dönemlere ve alanlara pek çok uzantısı vardır. Örneğin, önemli dinsel değişimlerin meydana geldiği bilinen Geç Antik Dönem sürecinde diğer alanlardaki değişimler daha az hissedilmektedir. Keza incelenen yazıt, imparatorluğun neredeyse artık modern terminolojiyle "Bizans" olarak kabul edildiği İ. s. 5. yy sonlarına ait olmakla birlikte, devletin askerî ve hukuki yapısı ve uygulamalarının Bizans öncesi dönemlerdeki işleyişine yakın olduğu gözlemlenmektedir. Elinizdeki kitap, üzerinde yaşadığımız toprakların geçmişinin çok önemli fakat bugüne değin bilim dünyamızda ihmal edilmiş bir dönemi olan Geç Antik Çağ'a bir kapı aralıyor ve farklı bir açıdan bakmamızı sağlıyor.