Mirza Bala Mehmetzade ve Soğuk Savaş Yazıları

Mirza Bala Mehmetzade Azerbaycan'ın yetiştirdiği Türk dünyasının önemli dava ve fikir adamları arasındadır. Türk dünyasının 19. yüzyılın sonundaki çetin varoluş mücadelesini bizzat yaşamış ve bu hafızayı soğuk savaş dönemine taşımıştır. Zorluklarla geçen yaşamı, Azerbaycan'ın banisi Mehmet Emin Resulzade ile olan güçlü bağı, Türk dünyasının hür geleceğine dair kuvvetli inancı, entelektüel birikimi ve üretkenliği onun önemli özellikleri arasındadır. Mirza Bala'nın Türkiye'de Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde 1939-1954 yılları arasında kaleme aldığı köşe yazıları güncel dış politik hadiselerin yanında özellikle tarihi hadiselere, kişilere dair verdiği ayrıntılı bilgiler ve akademik üslubu ile dikkat çekici derinliktedir. Ekte yayım tarihine göre okuyuculara sunulan gazete yazılarında Mirza Bala, Azerbaycan ve Rusya Türklerinin durumu başta olmak üzere Sovyetler Birliği, İran, Ukrayna gibi ülkelerdeki etnik, dini, siyasi yapılar hakkında önemli bilgiler içerir. Bu yazılar sadece yazıldıkları tarih için bir anlam ifade etmekle kalmaz günümüze akseden tespitlere haizdir ve bu manada zamansız olarak adlandırılabilecek yazılar güncelliğini ve değerini halen korumaktadır. Soğuk savaş döneminde Amerika ve Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilerde Türklerin ve diğer Rus olmayan milletlerin misyonunu anlamak manasında da kıymetli bilgiler içeren yazılarında tüm Türk dünyasının günün birinde özgürlüğüne kavuşacağına olan inancını yineleyen Bala, her çeşit emperyalizme karşı tüm Türk dünyasını uyarır. Zira millî karakteri ve Azerbaycan tecrübesi soğuk savaş döneminde “esir milletler”in Amerikan ve Sovyet blokları arasında ne tür siyasete konu olacağını öngörür niteliktedir. Mirza Bala'nın yaşamı ve düşünce dünyasını anlamak Türk dünyasının en önemli dönemlerinden birini kavramak manasına gelecektir.