Minyatürler ve On Piyano Parçası; Necil Kazım Akses 1908-1999

Minyatürler 1936 yılında yedi parçalık bir deste olarak yazılan eser, ilk kez ve aynı yıl Jorj D. Papajorjiu tarafından İstanbul'da basılmıştır. Eser Ulvi Cemal Erkin'e adanmıştır. Hem özü hem de biçimi yönünden gerçekten birer minyatür olan parçalar genel olarak ezgi-eşlik durumunun belirgin olduğu "homofonik" yapıdadır. Öte yandan yalın ezgi ve armoni yapısı halk müziği esinlidir. Bu nitelikleriyle Minyatürler; her ne kadar piyano öğrencileri için hazırlanmış gibiyse de resital programlarına alındığında yadırganmadan dinlenebilecek parlak nitelikli parçalardır. On Piyano Parçası 1964 yılında yazılmıştır. Akses'in olgun armoni mantığında en güzel senteze ulaşan tonalite ve modalite kavramları bu on parçada örneklenmiştir. Ayrıca her parça piyano tekniği açısından değişik bir konuyu içermekte ve bu yönüyle de ayrı bir önem kazanmaktadır. Örneğin 1. parça üç dizekte yazılmıştır. En alt dizekte parça boyunca süren bir basso ostinato vardır. 3. Parça bir sağ elde, bir sol elde gelen onaltılık motiflerle bir moto perpetuo'dur. 5. parça aksak ölçülerde bir çalışma; 7. parça üç sesli bir füg; 8.parça ise yoğun akorlarıyla bir cenaze marşıdır. Bu parçalardaki armonik yapıda en çok göze çarpan öğe, Akses'in sonraları da sık kullandığı büyük üçlü-artık beşli akorudur. Bu akor kimi zaman tam-ton dizisinin bir sonucudur. Kimi zaman da katma seslerle birlikte tonaliteden kaçma amacıyla kullanılmıştır. On Piyano Parçası, Akses'in bilinen malzemeler ile yeni tatlar yarattığı, sağlam bilgi birikiminin bir ürünüdür.