Klimatoloji ve Meteoroloji

Klimatoloji ve Meteoroloji kitabı, atmosfer, hava, iklim ve atmosferik çevreye ilişkin bugünkü bilgilerimiz kapsamında, çağdaş meteoroloji ve klimatolojinin temellerini ve ileri konularını, coğrafya, klimatoloji, meteoroloji, hidroloji ve su kaynakları, biyoloji, ekoloji, halk sağlığı, fizik, oseanografi, deniz bilimleri, su ürünleri ve deniz teknolojileri, uygulamalı bilimler, mimarlık, şehir ve bölge planlaması ile meteoroloji, ziraat, orman, inşaat, jeoloji, hidrojeoloji ve çevre mühendisliği gibi bölümlerde okuyan lisans ve lisansüstü öğrencilerine ve bu alanlarda çalışan meslek sahiplerine, uzmanlara, akademisyen ve bilimcilere aktarmayı, bu bilgilerin üç boyutlu tartışılmasını, özümsenmesini, öğrenilmesini ve uygulanmasını sağlamayı hedefler. Atmosfer, hava ve iklim, iklim fiziği, iklim dinamiği ve iklim değişikliği, hidroloji ve su kaynakları, hidroklimatoloji, Dünya ve Türkiye iklimleri, Yerküre sistemleri, coğrafi bilimler, atmosferik çevre, yer, çevre ve atmosfer bilimleri, vb. bilim alanları ve konuları ile klimatoloji ve meteorolojide sıklıkla gereksinim duyulan çeşitli uygulamalı ve özel konularla ilgilenen bilim alanlarından lisans ve lisansüstü öğrenci, uzman, teknik personel ve akademisyenler için geniş kapsamlı bir ders ve kaynak kitap olarak hazırlamış olduğum Klimatoloji ve Meteoroloji kitabının Birinci Basımı Eylül 2010'da 2250 adet yapılmıştı. Kitabın birinci basımı 2017 yılında tükenmiş ve uzun bir süre aranan kitaplar arasında yer almış olmasına karşın, 2019 yılında büyük ölçüde tamamladığım halde kitabın güncellenmiş ve genişletilmiş ikinci basımını çeşitli özel nedenlerle 5 yıl gecikmeyle tamamlayabildim. Öte yandan, bu alanda ortaya çıkan boşluğu, Genel Klimatoloji: Atmosfer, Hava ve İklimin Temelleri başlıklı kitabımın sürekli güncellenen ve gözden geçirilerek yayımlanan baskıları büyük ölçüde kapattı. Ağırlıklı olarak klimatoloji ve meteorolojinin temelleri ile bazı ileri özel ve uygulamalı konularını bütüncül bir yaklaşımla eksiksiz vermeyi amaçlayan Klimatoloji ve Meteoroloji kitabında, genel fizik, kimya ve istatistik bilgisi ile matematiksel çözümleme ya da hesaplama gerektiren bazı ileri klimatoloji ve meteoroloji konuları, 147 adet eşitlik ve 21 adet çözümlü örnek problem bulunmaktadır. Kitabın elinizdeki 2 Basımında, klimatoloji, meteoroloji, atmosfer bilimleri, atmosferik çevre, iklim değişikliği ve değişkenliği alanlarındaki ana konularla ilişkili güncel gelişmeler ve önemli ilerlemeler, özellikle küresel veri kaynaklarındaki iyileştirmeler ve daha kolay erişim olanakları dikkate alınarak, aşağıda yalnızca başlıkları listelenen konu, bölüm, alt bölüm, seçilmiş okuma konuları, seçilmiş uygulamalı ve özel konular güncellenip geliştirilerek, genişletilerek ve/ ya da ilk kez yazılarak kitapta yer aldı. Bu kapsamda, kitabın Güncellenmiş ve Genişletilmiş İkinci Basımında, Birinci Basıma kıyasla önemli değişiklik, güncelleme ve genişletme yapılan bölüm ve alt bölümler genel olarak aşağıda listelenenleri içerir: “2.2 Atmosferin Bileşimi; 3.3.1 Fiziksel İklim Sistemi Düşüncesinin İlkeleri; 3.3.2 Fiziksel İklim Sisteminin Bileşenleri; 4.1.1.3 Presesyon; 6.5 Hava Sıcaklığı Verileri ve Betimleyici İstatistikleri; 6.6 Hava Sıcaklığını Gösterim Biçimleri; 12.2 Jet Akımları; 13.2.2 Dağ Meltemi ve Don Çanağı; 18.2 Bulut Türleri ve Sınıflandırılması; 21.6 Akdeniz Havzası'nda ve Türkiye'de Etkili Olan Hava Kütleleri; 23.4 Orta Enlem Siklonunun Yaşam Döngüsü; 24.1 Gökgürültülü Fırtınaların Oluşumu, Sınıflandırılması ve Evrimi; 24.3 Hortumların Oluşumu, Evrimi ve Etkileri; 24.5 Tropikal Siklonların Oluşumu, Evrimi, Etkileri ve Coğrafyası; 26.2.2 Coğrafi Etmenler; Seçilmiş Okuma Konusu (6): Kuraklık Göstergeleri ve İndisleri; 28.1 Yüzey Hava Haritaları; 28.2 Yüksek Atmosfer Standart Basınç Haritaları; 28.3 Hava Tahmin Raporları Nasıl Hazırlanır? 29.3 Buz Kristalleriyle İlişkili Atmosfer Optiği Olayları; 30.1 Başlıca Hava Kirleticileri; 30.5 Hava Kirliliğinin ve Asit Birikiminin Denetlenmesi ve Önlenmesi.” Kitabın Birinci Basımında hiç bulunmayan ya da bazıları çok kısa olarak çeşitli alt bölüm ya da paragraflarda yer almış olan, Güncellenmiş ve Genişletilmiş İkinci Basımındaysa ilk kez yer alan ve kitaba eklenen yeni bölüm, alt bölüm ve Seçilmiş Okuma Konuları ile yeni Ek bölümler aşağıdakileri içerir: “3.3.3 İklim Geribeslemeleri ve Zorlamaları; 3.3.4 İklim Değişikliği ve Fiziksel Bilim Temeli; Seçilmiş Okuma Konusu (1): Yıldızımız Güneş ve Güneş Sistemi; 24.1.2.1 Gökgürültülü fırtınalarda mikro patlama; 24.4 Türkiye'nin Hortum Klimatolojisi ve Gözlenen Değişmeler; Seçilmiş Okuma Konusu (5) - Tornado Oluşumu İçin Örnekler: Türkiye Hortumlarının Sinoptik Meteorolojik Oluşum Düzenekleri  Ankara Çubuk Hortumu  İzmir Çeşme-Alaçatı Hortumu; 25.1.6 Çok Değişkenli Kümeleme Çözümlemelerine Dayalı İklim Bölgeleri; 26.1 Yıllık Ortalama Yüzey Su Dengesinin Enlemsel Değişmeleri; 26.1.1 Genel Küresel Hidrolojik Denge; 26.1.2 Kurak Bölgede Hidrolojik Denge; 26.4.4 Spektral Kümeleme Yöntemiyle Belirlenen Yağış Bölgeleri; 30.2 Kum ve Toz Fırtınaları; Seçilmiş Okuma Konusu (7) - Türkiye'de Hava Kirliliği Ölçümleri: Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı; Seçilmiş Okuma Konusu (8) - Sinoptik Meteorolojik SDS Olayına Türkiye'den Bir örnek: 12 Eylül 2020 Ankara – Polatlı Kum ve Toz Fırtınası; 31.4 İklim Değişikliği ve Sağlık Etkileri; Seçilmiş Okuma Konusu (9): İklim Değişikliği ve Dev Virüsler; Ek D - Cisimlere Etkiyen Kuvvetler ve Maddenin Özellikleri; Ek E - Yerküre'nin Enerji Dengesi, Sera Etkisi ve Salım Sıcaklığının Fiziği. Özetlemek gerekirse, Kitabın 2 Basımı, 9 ana konunun (8 konu + Uygulamalı ve Özel Konular) altında, 32 bölüm, 74 çizelge ve 382 şekil; 10 seçilmiş okuma konusu, 17 seçilmiş okuma konusu şekli ile 4 seçilmiş okuma konusu çizelgesi ile 21 çözümlü örnek problemin yanı sıra, Ekler Bölümünde 7 ek bölüm, 5 ek şekil ve 11 ek çizelge ile Kaynaklar ve Dizin bölümlerinden oluşur. Klimatoloji ve Meteoroloji'nin Güncellenmiş ve Genişletilmiş İkinci Basımının en iyi biçimde yapılmasını sağlayan Kriter Yayınevi'nin değerli yöneticilerine, özellikle Sayın Numan Ergül'e ve tüm çalışanlarına çok teşekkür ederim. Prof. Dr. Murat TÜRKEŞ 20 Eylül 2022, Çanakkale