Kelile ve Dimne; İki Çakalın Hikayesi

Ahmet Midhat'in Kelile ve Dimne isimli eseri, padişah II. Abdülhamid'in kendi saray kütüphanesinden çıkarıp Ahmet Midhat tarafından çevrilmesini istediği Hulasa-i Hümayunname isimli Arapça Kelile ve Dimne tercümesidir. Yazar, bu eseri padişah emriyle Tanzimat devrinin Osmanlı Türkçesi'yle 1888 yılında edebiyatımıza kazandırmıştır. Ahmet Midhat, eserin başında geniş ölçüde Kelile ve Dimne hakkında bilgi vermektedir. Kelile ve Dimne iki çakalın ismi olup ilk kaynağı Sanskrit ismi Tantrakhyanika'dır. Bilinen en eski nüshası Pançatantra'dır. Eserin ortaya çıkışı bazı kaynaklarda M.S. 1 veya 3'üncü yüzyıla rastlar. Aslı Sanskritçe'dir. Daha sonra da dünya edebiyatı dillerine çevrilerek, kral ve hükümdarların siyasetname kitabı durumuna gelmiştir. Konusu çeşitli hayvanların ağzından ibretli hikayelerden meydana gelmiştir. Gayesi insanlara hikmetli ve ahlâki öğütler vermesidir. Fabl türünün en eski örneği diyebileceğimiz eser, bütün dünya edebiyatındaki hayvan hikayelerine kaynaklık etmiştir. Tanzimat devrinin en önemli yazarı olan Ahmet Midhat Efendi, nesrin bütün tür ve konularında telif ve tercüme 200 kadar eser vermiş ve kırk ambar lakabıyla tanınmıştır. Bu eserinin önemini kitabının sonunda bugünün diliyle şöyle ifade eder: "Osmanlı dilimizin yine yeniliğe ulaşmış bulunacağı bir zaman geldiğinde de bu hikmet dolu kitabın değerinden uzaklaştırılmayarak sonuna kadar değerini muhafaza edip sadeleşerek herkese ulaşabileceği umulur"