İttihat ve Terraki'ye Göre Rus Devrimi

Rusya'da yıkılmak arzu edilen şey, ne alelâde bir fırka ve bir hükûmet ne de bir veya birkaç şahsiyettir; bilakis memleketin her tarafında kuvvetli teşkilât ve hesapsız taraftarları bulunan tarihî bir mevcudiyettir. Buna karşı harp açmak cesaretini hissedenlerdeki cüretkârlığa hayran olmakla beraber teşebbüslerinin mecnunane bir şey olduğunu söylemekte de tereddüt etmeyiz. … Zannederiz ki bunun kadar cüretkârane bir teşebbüs ancak Fransa tarihinde görülmüştür ve bu teşebbüsün sonuçları da malumdur. “İhtilalcilere Nazaran Vaziyet”, Tanin, 19 Mart 1917 Ekim Devrimi … İşler böyle devam ederse Rusya işlerinin daha fazla karışması ve Rus inkılâbı tarihinin umumi tarihte bambaşka bir fasıl açılmasına sebep olması pek kuvvetli bir ihtimal addolunabilecektir. Avrupa'nın garbında Fransız İhtilâli'nin dünya tarihinde meydana getirdiği değişikliklerin belki daha ehemmiyetlileri Avrupa'nın şark ucundaki Rus inkılâbından doğabilir. “Rusya'da Suikastlar”, Tanin, 3 Eylül 1918 İttihatçılar Rusya'da başlayan devrimin büyüklüğünü, dünya siyasetindeki önemini erken bir zamanda fark etmişlerdir. Devrimin seyrine göre şekil alan duygu ve düşünceleri en berrak şekilde Tanin başyazılarında görülür. Rus toplumu ve siyasetindeki bu olağanüstü değişikliği eğitimleri gereği Fransız siyaset ve toplumbilim akımları çerçevesinde anlamaya, açıklamaya çalışmışlardır. Devrimin ihtişamı, özgünlüğü zaman zaman zorlasa da genellikle gerçeğe uygun çözümleme ve tespitler görülür başyazılarda.