İslami Direniş ve Islahat

Müslümanlar, 19. Yüzyılın sonlarında gerek düşünsel, gerekse pratik hayatta, tarihi süreç içinde başlayan ve batı kültürü karşısında gittikçe artan ciddi bir çözülüşü yaşıyorlardı. Cemaleddin Afgani ve Muhammed Abduh'la güç kazanan İslam'ın özgün değerlerini yeniden ortaya koyma çabası, müslümanların çözülüşüne ve emperyalist yayılmacılığa karşı önemli bir direniş ve ıslah hareketi oluşturdu. Islahat çabaları, müslümanları muharref gelenekten arındırmaya çalıştığı kadar, İslam'ı yabancı bir düşünce biçimine uydurarak müslümanların emperyalistlerle birlikte yaşamalarını normalleştirme gayreti içindeki "reformist" sapmalara karşı da bir direnişi ifade etti. Kendi şartları içinde değerlendirmemiz gereken bu çabalar, İslami hareketlere, istikbara karşı direniş ve sahih ilkeler etrafında yeniden yapılanma azmi aşıladı. Muhammed el-Behiy bu kitabında, İslam coğrafyasının sömürgeleşme döneminde İslami direnişi canlandıran ve dini kültürü ıslah etmeye çalışan gayretlerin iki öncü ismi Cemaleddin Afgani ve Muhammed Abduh'u inceleyerek, bu çizgi ile Muhammed İkbal'in ne kadar irtibatlı olduğunu da irdeliyor.