İslam Hukukunda Boşama Yetkisi

Tarih boyunca, hukuk sistemlerinde tartışılan konulardan birisi boşanma olmuştur. Beşeri ve Dînî hukuk çevrelerinde, boşanmanın meşruiyeti, boşanma sebepleri, boşanma kararının kim tarafından alınacağı ve boşanma davalarına nasıl bakılması gerektiği, dün olduğu gibi bugün de tartışılan hususlardır. İslâm hukuk ekollerinde de boşanma konusu değişik yönleriyle tartışılmıştır. Çünkü, boşanma hukuku ile ilgili naslar, değişik yorumlara açık şekilde sevkedilmiştir. Nasların bu üslûbu, konu hakkında farklı ictihadların oluşmasına neden olmuştur. Toplumumuzda bir hayli yaygın olan; İslâm a göre kadının boşanma hakkının olmadığı, evli kadınla ilgili kararların tamamen kocasının vicdanına bırakıldığı, erkeğinin her türlü rahatsız edici, kırıcı davranışları neticesinde işkence ortamına dönüşen aile hayatından, kocasının rızası olmadıkça, kurtulamayıp, kadının bu zindanda ömür boyu kalmaya mahkum olduğu şeklindeki anlayışlar, boşanma konusunun naslar ışığında tekrar ele alınıp, boşanmada kimin ne kadar hakkının olduğunu tespit etmek için bizi araştırmaya sevketmiştir. 15. yüzyıl sonrasında gündeme gelen; "kanunda belirtilen sebepler oluştuğunda, mahkemenin vereceği karar sayesinde boşanmanın mümkün olduğu" şeklindeki boşama yetkisini yalnız mahkemeye veren sistemin, İslâmî esaslarla uyuşup uyuşmadığı yönündeki, gerek öğrenciler gerekse halkımız tarafından yöneltilen sorulara cevap verilme zorunluluğu da bu çalışmayı yapmamızın amillerindendir. Çalışmamızda ağırlıklı olarak, boşama yetkisinin kime ya da kimlere ait olabileceği probleminin çözülmesine gayret edilmiştir. Çalışma, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde; değişik hukuk sistemlerinde boşama yetkisinin kime ait olduğu konusunda bilgi verilmiştir. Birinci bölümde; kocanın boşama yetkisi tartışılmıştır. Ayrıca burada, kocanın boşama yetkisine yapılan itirazlar sınıflandırılarak cevaplandırılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde; kadının boşama yetkisi ele alınmıştır. Bu bölümde, kadının nikah akdinden kaynaklanan boşama yetkisinin olup olmadığı, erkeğin hanımına boşama yetkisini devretme hususu ve kadının belirli tazminat ödeyerek boşanma hakkını kullanması konuları tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise; mahkemenin boşama yetkisi incelenmiştir. Bu bölümde, mahkemenin müdahil olarak boşama yetkisini kullanması, tarafların boşanma talebi ile mahkemeye müracaat etmesi halinde mahkemenin boşaması hususları ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde, tarafların mahkeme huzurunda boşama yetkilerini kullanmaları ve mahkemenin, kanunî sebeplerin oluşması halinde, taraflar hakkında boşanma karan almasının meşruiyeti gözden geçirilmiştir.