Hüküm Kurma Esasları ve Gerekçe; Hukuk Davalarında

Hukuk mahkemelerinde hüküm yargılamanın nihai belgesidir. Yargılamanın özeti ve sonucunu içeren bu nihai belge ile yapılan yargılama işlemleri bir anlam ve sonuç kazanacaktır. Hükmün doğru bir biçimde oluşturulabilmesi için asıl uyuşmazlık konusu kurallar yanında hükmün fer'ilerine ilişkin kuralların da doğru bir biçimde değerlendirilip uygulanması gerekir. Hüküm sonucunda asıl uyuşmazlık yanında hükmün ferileri hakkında da karar verilecektir. Bu ferilerin bazıları asıl uyuşmazlık konusu kurallarla ilgili bazıları da harç, vekalet ücreti ve yargılama giderleriyle ilgilidir. Asıl uyuşmazlığa bağlı olarak karar verilecek faiz ve icra inkar tazminatı da uygulamada önemli bir yer tutar. Özellikle faiz konusunda uygulanacak kuralların kapsamı da çok geniştir Yasalarda harç, vekalet ücreti ve yargılama gideri yönünden genel kurallar yanında, kararın türü, verildiği aşama, tarafların kim olduğu, usule ilişkin kararın niteliği, tarafların yargılamadaki davranış biçimi ve diğer bazı unsurlara göre istisna kurallara da yer verilmiştir. Özellikle harç muafiyetleri önemli bir yer tutmaktadır. Bazı davaların niteliği de genel kuraldan ayrılmayı gerektiren sonuçlar ortaya koymaktadır. Hükmün doğru biçimde oluşturulabilmesi için hüküm unsurlarıyla ilgili kuralların, istisnalarıyla birlikte bir araya getirilmesi fikri ile bu kitap yazılmaya başlanmıştır. Hüküm sonucu yanında gerekçe de hükmün en temel unsurlarındandır. Bu ise dava konuları ve uyuşmazlık türlerine göre pek çok hukuk kuralının uygulanmasını gerektirir. Bu konuda kitapta; uygulamada çok karşılaşılan dava konuları ele alınmış, bu konuların kuralları ve açıklamaları yanında örnek Yargıtay kararları da bir araya getirilmiştir. Böylece hükmün gerekçesinde yer alabilecek uyuşmazlığa özgü hukuki açıklamalara da kitapta bu kapsamda yer verilmiştir. Bu konuda kitapta değişik hukuk mahkemelerinin görevine giren 83 ayrı dava konusu incelenmiş olup bunlar asliye hukuk (45), asliye ticaret (6), sulh hukuk (15), aile (12) mahkemesi konularıdır. 5 adet konu ise değişik mahkemelerin konusuna girebilecek ortak ve genel nitelikte karar ve davalarla ilgilidir. Asliye hukuk mahkemesi konusu olarak incelenen bazı davalar tarafların sıfatına göre diğer mahkemelerin görevine de girebilecektir. Bu 83 dava konusu dışında, kitabın ilk 22 bölümünde hüküm ve gerekçe ile ilgili genel konular yanında her dava ile ilgili olabilecek usule ilişkin kararlar incelenmiştir. Kitapta dava ve karar türlerinin incelendiği bölümlerin sonlarında o konuyla ilgili gerekçede yer alabilecek hukuki açıklamaların da bulunduğu örnek mahkeme kararlarına yer verilmiştir. Örnekler ilk derece mahkemesi kararlarıyla ilgilidir. Bölge Adliye Mahkemesi kararları için örnekler "Hukuk Davalarında İSTİNAF VE TEMYİZ Uygulama Rehberi" kitabımda ayrıntılı olarak yer aldığından burada yer verilmemiştir. Ancak bölge adliye mahkemesi hukuk dairesinin yeniden esas hakkında veya usulden verdiği kararlar için de kitaptaki örneklerin değerlendirilmesi mümkündür. Kitabın önemli diğer bir parçası ise, kitap eki CD'deki hüküm oluşturma programıdır. Burada, kitapta incelenen bazı karar türleri ve dava konularıyla ilgili harç, yargılama gideri ve vekalet ücreti hesaplamaları yapılmış biçimde hüküm sonucu oluşturulabilmektedir. Böylece maddeler halinde hüküm sonucu dava ve karar türüne göre otomatik olarak hazırlanmış olmaktadır. Oluşturulan bu hüküm örneğinden karar yazımında yararlanılabilecektir. Ayrıca davanın taraflarının da tebliğ edilen mahkeme kararı ile karşılaştırıp, farklılığın kaynağını da değerlendirmek suretiyle istinaf ve temyiz başvurusu yapılması gerekip gerekmediği fikrini oluştururken yardımcı kaynak olarak bu hüküm örneğinden yararlanabilmesi mümkündür.