Descartes

René Descartes 1596'da Touraine'de doğdu. 1604'de babası tarafından La Flèche kolejine gönderildi. Henry IV tarafından kurulan Kolej İsa Toplumunun Babaları [Jesuitler] tarafından yönetiliyordu. ... Descartes geleneksel eğitimine karşı daha sonra oldukça sert bir eleştiri yöneltti ve daha bir öğrenciyken ona öğretilenlerden (matematik dışında) büyük hoşnutsuzluk duydu. ... Paris'teki yaşamın ilgisini dağıttığını gördü, ve 1628'de Hollanda'ya çekilerek 1649'a dek orada kaldı. ... Traité du monde başlıklı çalışmasının yayımlanışı Galileo'nun kınanması nedeniyle askıya alındı. ..." (Copleston'dan) Descartes Avrupa'nın modern döneminin ilk felsefecisi olarak bilinir. Ama gerçekte Descartes herhangi bir yerelliğin ve herhangi bir tarihselliğin göreli bakış açısının ötesine uzanan ilk Avrupalı ussalcıdır. Ve böyle olarak bugün de Usun gerisinde kalan bilincin ilk eleştirisidir: 1) Usun tüm inaklar karşısında, tüm boşinanç karşısında Saltık Gerçekliğin ve Saltık Anlamın kaynağı olduğunu gördüğü için; 2) Usun tüm insanlara eşit olarak paylaştırıldığını gördüğü için; 3) Gerçekliğin insan-üstü olmadığını, pozitivist ve nihilist bir öte-yan sorunu olmadığını, ussal varoluşun insanın ussal özü tarafından kavranabileceğini gördüğü için; 4) Böylece her insanın bilincinin, tüm insanlığın bilincinin ussal yetenek eşitliği temelinde gerçeklik biçimini kazanabileceğini gördüğü için; 5) Yürürlükteki törelliği sorgusuzca doğrulamadığı, tersine bir ideal/ussal Törellik uğruna onu da kuşku altına düşürdüğü için, Eğer insanın varoluşu insanın özüne yaraşır bir biçim kazanacaksa, bu biçim onun özü olan gerçeklik, güzellik ve türellik tarafından belirlenecek, değer dediğimiz şey saltık olarak insanın varoluşunun kendisi olacaktır. Eğer insana güvensizlik, onun ussal özüne uygun olarak gelişme ve gerçek insan olma yeteneğine inançsızlık egemense, bu kuşkucu ve kötümser yorum, bu realizm henüz insan doğasına ilişkin olarak sürmekte olan bilgisizliğin anlatımıdır, henüz bir bilinemezin gözdağı altındaki bir endişe dünyasınra, henüz usdışı sanılan bir dünyanın saçmalığında varolan bilince aittir. Descartes özellikle bu kuşkuculuktan özgürleşmede, usun ideal öz-güvenine ulaşmada modern insanlığın yalnızca kendi doğal ışığına, yalnızca bu en değerli ve sonsuz kaynağına korkmadan bakma gereksiniminde olduğunu anımsatır. Onun kuşkusu bilmeye ve bilgiye değil, kuşkunun kendisine yönelikti. Descartes'ı anlayan bilinç özgür bir varoluşa yeniden doğar insana tüm güvensizliğin ortasında bile olsa. Aldanmacanın ve yanılgının bilgisizlik ile bir olduğunu, yalnızca gerçeklik bilincinin türesizliğin üstesinden gelebileceğini, yalnızca özbilinçli insanlığın özgür olacağını, kendi aptallığının varoluşundan özgürleşip gerçekten uygar ve gerçekten insan olacağını görür. Descartes'ın çalışması Avrupa'da bilgelik sevgisini ilk kez Usa sonsuz güven ile birleştirdi. İlk kez ondan sonra Batı felsefesi için usun gerçeklik yolu açıldı. Ondan sonra ancak ussal özünün bilincindeki insanlığın özgür olacağı ve bilgisizliği, türesizliği ve çirkinliği yenebileceği, ancak özgür insanın gerçekten uygar olabileceği, kendini etik, estetik ve entellektüel özünde bilebileceği ve böylece gerçekleştirebileceği düşüncesi felsefenin karakterini belirlemeye başladı. Bunun tersi, insanın değersizliği, saçmalığı, anlamsızlığı, dünyaya fırlatılmışlığı, bilgisizliğe yazgılanmışlığı görüşü nihilistik, pozitivistik, pessimistik felsefelerin" ayırdedici karakteri oldu. Aziz Yardımlı DESCARTES / İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ANABÖLÜM BİR MODERN FELSEFEYE GİRİŞ BÖLÜM BİR MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 1. Süreklilik ve Yenilik: Ortaçağ ve Rönesans Düşüncesi ile İlişkisi İçinde Modern Felsefenin Erken Evresi 9 2. Kıta Ussalcılığı: Doğası, Kuşkuculuk ve Yeni-Stoacılık ile İlişkisi, Gelişimi 23 3. İngiliz Görgücülüğü: Doğası ve Gelişimi 32 4. On Yedinci Yüzyıl 38 5. On Sekizinci Yüzyıl 42 6. Politik Felsefe 53 7. Tarih Felsefesin Doğuşu 57 8. Immanuel Kant 62 ANABÖLÜM İKİ DESCARTES BÖLÜM İKİ DESCARTES (1) 1. Yaşam ve Yapıtlar 73 2. Descartes'ın Amacı 76 3. Descartes'ın Yöntem Düşüncesi 83 4. Doğuştan Düşünceler Kuramı 92 5. Yöntemsel Kuşku 94 BÖLÜM ÜÇ DESCARTES (2) 1. Cogito, ergo sum 100 2. Düşünme ve Düşünür 103 3. Gerçeklik Ölçütü 106 4. Tanrının Varoluşu 109 5. Bir Kısır Döngü Suçlaması 115 6. Yanılgının Açıklaması 120 7. Matematiğin Pekinliği 121 8. Tanrının Varoluşu İçin Varlıkbilimsel Uslamlama 122 BÖLÜM DÖRT DESCARTES (3) 1. Cisimlerin Varoluşu 126 2. Tözler ve Birincil Yüklemleri 128 3. Anlık ve Beden Arasındaki İlişki 130 BÖLÜM BEŞ DESCARTES (4) 1. Cisimlerin Nitelikleri 134 2. Descartes ve Tözsel-Dönüşüm İnağı 136 3. Uzay ve Yer 138 4. Devim 140 5. Süre ve Zaman 141 6. Devimin Kökeni 141 7. Devim Yasaları 142 8. Dünyadaki Tanrısal Etkinlik 144 9. Dirimli Cisimler 145 BÖLÜM ALTI DESCARTES (5) 1. İnsanın Özgürlük Bilinci 149 2. Özgürlük ve Tanrı 150 3. Geçici Törellik ve Ahlak Bilimi 152 4. Tutkular ve Denetlenmeleri 153 5. İyinin Doğası 155 6. Descartes'ın Törel Düşünceleri Üzerine Yorumlar 157 7. Descartes Üzerine Genel Notlar 159 KISA BİR KAYNAKÇA 165 NOTLAR 171 SÖZLÜK 173 DİZİN 179