Çiftçi Tipi Anonim Ortaklıklar

Tarım kooperatifleri Türk tarımsal yapısı için uygun bir model midir? Yoksa tarımsal işletmelerinin çoğunluğunu küçük işletmelerin oluşturduğu ve işletmelerinin arazileri parçalı yapıdaki tarımsal yapımız, yeni bir örgütlenme modeline muhtaç mıdır? Ülkemizde 10 kişi, 1 kişinin işleyeceği araziyi işlemektedir; 1 kişi de tarımsal üretim yapabilmek için 5 kişilik iş yapmaktadır. Türkiye'de tarımsal örgütlenme politikası olarak benimsenen kooperatifler, bu işletmelere ürünlerinin satışı veya girdi temini konusunda ekonomik destek sağlamakta ve hizmet sunmaktadır. Ancak zaten sorunlu olan işletmeleri bir araya getirerek onlara hizmet sunmak, onların ürünlerini piyasa fiyatı üzerinde satın almak veya onlara piyasa fiyatının altında girdi temin etmek sorunu çözmemektedir. Örneğin Türkiye'de 1 traktör kullanılarak işlenebilecek arazi için 10 traktör kullanılmaktadır. Kooperatif, traktörü piyasa fiyatının altında işletmeye sağlıyor olsa bile girdi miktarının yüksek olması, maliyeti yine yükseltmektedir. Aynı şekilde işletmenin ürettiği ürünü piyasa fiyatının üzerinde satmak, girdi maliyeti yüksek olan üretim süreci nedeniyle istenen faydayı sağlamaktan uzak kalmaktadır. Bu sebeple, Türkiye'de tarımsal örgütlenmede öncelik, örgütlenmenin yapı taşı olan tarımsal işletmelerin yapısal sorunlarını giderecek ve adeta bu sorunları giderilmiş ekonomik büyüklüğe sahip tarımsal işletmeler yaratacak bir modelin benimsenmesi olacaktır. Bunun için de kişisel öğelerin öne çıktığı örgütlenmelerden ziyade, parçalanmış arazileri sermaye olarak gören ve örgütleyen modele ihtiyaç vardır. Bu ancak bir sermaye ortaklığı olan anonim ortaklıklarla yapılabilecektir. "Çiftçi Tipi Anonim Ortaklıklar", Türk tarımında yapısal bir sorun olan tarımsal işletmelerin küçük ve parçalı yapısına, kooperatiflerin bir çözüm olamayacağının altını çizerek, anonim ortaklıkların kurum ve ilkeleri aracılığıyla ve toprağın doğal varlık niteliğini ve çiftçinin sosyoekonomik durumunu ön planda tutarak ekolojik ve ekonomik anlayışla, çözüm olarak önerilmiştir.