Büyük Ana Magna Mater

Milâttan evvel 189 yılında, Suriye hükümdarı III üncü Antiochos'un Sipylos'ta Magnesia civarında mağlup edilmesinden sonra, bir Roma ordusu, Galatları Antiochos'a yardım ettiklerinden dolayı cezalandırmak için, ilk defa olarak Orta Anadolu toprağına ayak bastı. Konsül Manlius'un idaresinde bulunan ordu, Sangarios'dan düşman topraklarına girmek üzere, güneyden bu nehre yaklaşıyordu. Nehri bugünkü Balahisar olan Passinus'ta geçtiği vakit İlâhlar Anası mabedinin başrahibinin gönderdiği elçiler, üzerlerinde gerdanlıklar ve ilâh tasvirleri asılı, dikkate değer dinî giysilerini giymiş olarak, göründüler ve heyecanlı bir şiir okuyarak, Romalıların bu memleket üzerine hâkim olacaklarını haber verdiler. Hizmetlileri yabancı bir memleketin ortasında Roma ordusunun karşısına bu derece nazik bir tarzda çıkan tanrı, Romalılar için bir yabancı değildi; onun mezhebi, 15 yıl evvel, yani Milâttan önce 204 te, Romaya aktarılmış ve orada Roma dindarlığını karakterlendiren bütün özen ile ona hizmet edilmişti. Bu tanrı kimdi? Dininin Romaya nakline ne neden olmuştu? Bu dinin aktarılmasının anlamı neydi?