Bütün Oyunları 7

Galilei nin Yaşamı (1938/39)/ Galileo (Amerika Metni)/ Galilei nin Yaşamı (1955/56) / Dansen / Demirin Fiyatı Nedir Bertolt Brecht (1898-1956), Oyun Külliyatının yayımlanan bu ilk kitabında, yazarın ölümünden önce provalarını yaptığı Galilei nin Yaşamı adlı oyunun üç versiyonu ve iki kısa oyunu yer almakta. Brecht, ünlü bilim adamı Galilei nin yaşamını yazmayı 1930 lı yılların başlarında düşünür. Yazar, Galilei nin Roma daki Engizisyon Mahkemesince mahkûm edilişinin 300. yıldönümü olan 1933 yılında, o yıl Hitler tarafından düzenlenmiş "Reichstag Yangını" için açılan davada kundakçı olarak yargılanan Dimitroff un savunması ile Galilei arasında paralellik kurar. Oyunun ilk sahne taslakları 1938 de oluşmaya başlar. Oyunun yazılmaya başlandığı bu tarihte artık Faşist yönetim Almanya da iktidarını iyice kökleştirmeye başlamıştır. Oyunun özellikle seslendiği teknolojik gelişmelerle uğraşan aydınlar, Hitler in silahlanma programıyla hemen hemen tamamen bütünleşmişlerdir. Brecht yazdığı bu oyunda, Galilei nin mahkemede verdiği savaştan yenik düştüğünü, ama savaşı kaybetmediğini belirtir. Galile hedefini bilir; gerçekler için ve akıl uğruna verdiği bu kavga ile bilimin toplumsal gelişmede taşıdığı önemi öne çıkarır. Galilei nin Yaşamı nın bu versiyonu, yayımlamak ve oynanmak için uzun, karmaşık bir serüven yaşar. 1938/39 metni, Alman Suhrkamp Yayınevi nin ancak 1992 de yaptığı basımda (ve bizim çevirimize esas alınan bu metin) ilk kez eksiksiz ve Brecht in daktilo metinlerinin teksirleri kaynak alınarak yayınlanır. Galileo, "1947 Amerika Metni", Brecht in 1941 de, Almanya daki faşizmden kaçarak Amerika ya göç etmesinden sonra, İngiliz oyuncu Charles Laughton la birlikte hazırladıkları metindir. Laughton, Almanca bilmediği için, Brecht oyunun her sahnesini kısmen İngilizce, kısmen Almanca olarak Laughton a oynar. Sonuçta Laughton, İngilizce ye uygun metin varyasyonunu bulur ve kendi el yazısı ile oyunu İngilizce yazar. İki sanatçı, çeşitli eşanlamlı sözcükler için sözlüklerden yararlanırlar, özel anlatım biçimleri bulmak için de Esop un, Molièr in, Shakespeare nin yapıtlarına ve Kutsal Kitap a başvururlar. Suhrkamp Yayınevinin 1992 basımı külliyatı içindeki bu "Amerika Metni" İngilizce dir ve metnin Almanca çevirisi yoktur. Bu İngilizce metni de, diğer iki Almanca metinle birlikte Ahmet Cemal çevirmiştir. "1955-56 Metni": 1945 yılı Ağustos unda Japonya ya atılan Atom Bombası ndan sonra Brecht, oyunu yeni ve politik bakımdan güncel bir noktaya oturtmayı düşünür. Yazdığı bir yazıda Brecht, "Büyük bombanın cehennem etkisi, Galilei zamanının iktidar sahipleriyle çatışkısına yeni ve daha keskin bir ışık tuttu" diye yazar. "38-39 Metni"nin son sahnesinde, Galilei nin öğretisinden dönmesini haklı gösteren, Galilei yi savunan önemli gerekçeler vardır. Brecht yeni yazımda bütün bu gerekçeleri atar; ve "55-56 Metni"ne Galilei nin ağzından kendini suçlayan, kendisiyle yıkıcı biçimde hesaplaşan bölümler ekler. Oyun bu haliyle, bilim ile politikanın birbirinden kesin çizgilerle ayrı tutulmasını savunurken, olası birlikteliklerin insanlık için öldürücü sonuçlar doğuracağını etkili bir biçimde vurgular. Brecht, bu metnin 1956 yılında yeniden oynanması için yapılan provaları sırasında, 14.8.1956 da ölür. Kitabın sonunda, oyunlara ait geniş açıklamalar ve Brecht in oyunlar üzerine yazıları vardır. Bunların arasında, Galilei nin Engizisyon Mahkemesi ndeki, "Dünyanın dönmediğine" ait, o tarihsel inkâr tutanakları da bulunmaktadır. Dansen ve Demir in Fiyatı Nedir adlı iki oyun, birbirlerini tamamlayan iki kısa oyundur. Her iki oyunda, Hitler Almanya sının 1930 lu yıllar sonlarında başlayan saldırgan tavırlarının dünyanın başına getireceği olası felaketler, ticaretle uğraşan birkaç insan arasında geçen ilişkiler yoluyla anlatılmakta. Oyuncuların her biri, 2. Dünya Savaşından önce Almanya nın silahlanma politika ve eylemlerine kayıtsız kalan, aralarında birlik kuramayan, "Bana dokunmayan yılan bin yaşasın" diyen ülkelerden birini temsil etmekte. Gelecek olan saldırıyı görmemek için direnen bu kişiler, oyunun sonunda küstah "müşteri" tarafından saldırıya uğrar, sattıkları ellerinden alınır; yerlerinden, mallarından canlarından olurlar. Alman faşizminin yayılma politikasının, günlük yaşamdan alınmış bir öykü yolu ile etkili biçimde anlatan bu iki oyun, Brecht in yaşadığı günleri algılayan, değerlendiren ve sanatsal bir sorumlulukla insanlara aktaran usta olduğunu bir kez daha gösteriyor. Bu birbirini tamamlayan iki kısa oyun, adeta Brecht ten küçük bir başyapıttır.