Bürokrat Tevfik Biren'in Hatıraları; II. Abdülhamid, Meşrutiyet ve Mütareke

Zeki Bir Devlet Adamı. Tevfik Bey, Osmanlı İmparatorluğunun son devirlerinde mühim vazifeler almış, fazileti, namusu ve kültürüyle tanınmış olan mümtaz şahsiyetlerden biriydi. Arka Kapak Yazısı Tevfik Bey, Osmanlı İmparatorluğunun son devirlerinde mühim vazifeler almış, fazileti, namusu ve kültürüyle tanınmış olan mümtaz şahsiyetlerden biriydi. II. Abdülhamid, Mülkiyeden birinci çıkanları mâbeyn kâtibi olarak yanına alır ve bu iyi yetişmiş gençler sonradan idarî vazifelere verilirlerdi. Tevfik Bey, bu çalışkan ve zeki birincilerden biriydi. İlk gençlik yıllarında Yıldız Sarayında vazife alması onun için müstesna bir tecrübe devresi teşkil etmiş ve buradan Kudüs Mutasarrıflığına tayin olunmuştu. Bu muvaffakiyeti üzerine Kudüs Mutasarrıflığından Selânik Vâliliğine tayin olunmuştu. Bu vazifeyi Konya, Yemen Bursa, Ankara valilikleri takip etmiş, her yerde dürüst ve iyi bir vali olarak tanınıp sevilmişti. O devir içinde, garb neşriyatını takib eden, bir içtimaî ve felsefî görüşe sahip bulunan sayılı idare adamlarımızdan biriydi. Tevfik Bey, vazifesinin icablarını her şeyin üstünde tutan, liyakatsizlere sıra vermeyen, hakkı çiğnemeyen karakteriyle en çetin zamanlarda, en çetin şahıslara karşı durmasını bilmişti. İkinci Meşrutiyetin fırka mücadelelerine girişmemiş, İttihadçı-İtilâfçı kavgaları arasında tarafsız bir ihtisas adamı olarak kalmayı tercih etmişti. Bu vasfı ile Şûrâ-yı-Devlet Reisliğinde, daha sonra da, Dîvân-ı Muhasebat Reisliğinde, dairelerin istiklâlini hakkiyle korumuştu. Maliye Nâzırlığı vazifesini deruhte ettiği bu yıllarda İmparatorluk son zamanlarını yaşıyordu. Buna rağmen onun malî, iktisadî işler mevzuundaki vukufuna güveniliyor, namusu ve dürüstlüğü büyük bir emniyet unsuru sayılıyordu. Tevfik Bey, uzun bir idare ve siyaset hayatının bütün safhalarını zeki görüşüyle ve müsbet tahlilleriyle yazmış, vakıaları, siyaset adamlarını, tarafsız bir lisanla canlandırmıştır.