Bonneval Paşa’nın Lâyihaları

Bâbıâli, Karlofça Antlaşması (1699) ile “ketebe sınıfı”nı diplomasinin ağırlık merkezi haline getirerek bürokratik devlet aklını merkezileştirmişti. Ve “defterdarlık” makamı artık bürokratik aklı temsil etmeye başlamıştı. Ama bu bürokratik aklın sadece makamsal bir duruş olmanın ötesine geçmesi elzemdi. Bunun için devletlerarasındaki diplomasi de argümânların güçlü olması için devletler hakkında bilgilere sahip olmak gerekiyordu. Bu dönemde Bâbıâli hizmetine giren Humbaracı Ahmet Paşa/Claude-Alexandre Comte de Bonneval hem askeri hem de siyasi donanım olarak bu ihtiyacı karşılayabilecek kişilerden biriydi. Bonneval, Bâbıâli'ye sunduğu “Avusturya ve Prusya'nın Kuvvâ-i ‘Askeriyyesi Hakkında Rapor”* adlı lâhiyasında: Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun siyasi ve idari yapısı hakkında detaylı bilgiler vermişti. Bonneval, Bâbıâli'nin Avrupamerkezi yapısına hakîm bir noktadan diplomasi yürütmesini tavsiye ettiği gibi bilginin doğru bir akılla diplomasi de ağırlık merkezi olmasına da dikkat çekmişti. Bu bakış açısıyla Bâbıâli'ye pasif bir diplomasiden aktif bir diplomasiye geçilmesi için Avrupa hakkındaki statik bilgilerin/önyargıların değiştirilmesi ve muhakeme algılayışını yeni bilgilerle desteklenmesini vurgulamıştı. Bonneval bu eksikliğin farkında olarak “Avrupa Devletlerinin Ba‘zı Ahvâl-i Târihçesi”* adlı lâhiyasında: İspanya Veraset Savaşları (1700-1715), Lehistan Veraset Savaşları (1733-1738) ve Avusturya Veraset Savaşları'nı (1740-1748) ele alan konular hakkında bir rapor/takrir kaleme almıştı. Lâhiyada daha geniş yer kaplayan konu ise Bâbıâli'nin geleneksel düşmanlarından olan Kutsal Roma Cermen İmpara- torluğu'nun genel siyasi yapısı hakkındaydı.