Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945); Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri

Cumhuriyet döneminde azınlıklar meselesine bakarken, Yahudilere yönelik tutum ve politikalar bugüne kadar hep ayrı bir yere konmuş ve cemaat seçkinlerinin de katkısıyla, huzur dolu Türk-Yahudi birlikteliğine sahne olan bir geçmiş kurgulanmıştır. Bu geçmiş kurgusu içerisinde Yahudilerin, Lozan Antlaşması'nın azınlıklara tanıdığı haklardan feragat etmeye zorlanmaları, "Vatandaş Türkçe Konuş" kampanyaları, Elza Niyego cinayeti nedeniyle meydana gelen olaylar, Trakya'daki Yahudi yerleşim merkezlerinin yağmalanması, yirmi kur'a ihtiyatların silah altına alınmaları, Romanyalı Yahudi göçmenleri taşıyan Struma gemisinin kabul edilmemesi gelişmiştir. Rıfat N. Bali, yıllar süren titiz bir arşiv çalışmasına dayanarak, tüm bunların Türklerle Yahudiler arasındaki gerilimli ilişkinin bir göstergesi ya da sistematik bir Türkleştirme siyasetinin parçaları olduğunu ortaya koyuyor. Tek parti döneminde Türkiye Yahudi Cemaatine uygulanan kültürel ve iktisadi Türkleştirme siyasetini inceleyen Bali, aslında bu özgül tarihi yeniden yazıyor. Rıfat N. Bali'nin Cumhuriyet yıllarında Türkiye Yahudilerine dair çalışmaları bu kitapla sınırla değil. İkinci kitap, 1948'de kurulan İsrail'e göçlerini ve bu göçün Türk kamuoyunda yarattığı etkileri, üçüncüsü ise, çok partili hayata geçişten günümüze cemaat - kamuoyu - iktidar ilişkilerini konu alacak. Bu kitapların her birinin Türkiye Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerle ilgili temel başvuru kaynakları olacağını düşünüyoruz.