Bakunin; Hayatı, Mücadelesi, Düşünceleri

Tarihin en çalkantılı dönemlerinden biri olan 19. yüzyılda yaşayan Mihail Bakunin, eylemi ve kuramıyla en çok tanınan, en derin iz bırakan anarşist şahsiyetlerin başında gelir. Özgürlük ile otorite arasındaki amansız mücadeleye koca bir ömür adayan Bakunin, yıllarca ayaklanmadan ayaklanmaya, barikattan barikata koşturup durdu. Öte yandan, asi kişiliği ve eylemci pratiği haklı olarak onu bir düşünürden çok bir eylem adamı kimliğiyle öne çıkardığından, devrimci mücadeleye kazandırdığı teorik derinlik zamanla geri planda kalmıştır. Oysa Bakunin, felsefi ve teorik kavrayışlılığı, isabetli öngörüleri ve son derece yerinde saptamalarıyla düşünce ve eylemi bütünleştirerek anarşist hareketin gelişiminde kilit bir rol üstlenmiştir. İşte bu yüzden, dostları da düşmanları da, onun anarşizmin önde gelen bir kuramcısı ve eylemcisi olduğu noktasında hemfikirdiler. Bakunin'in teorik gücü, devleti ve otoriteyi ustaca ve en ince ayrıntısına kadar deşife etmiş olmasından kaynaklanır. Yüz elli yıl önce, Marx tarafından temsil edilen bilimsel sosyalistlerle sürdürdüğü tartışmalarda, her türlü devlet düşüncesinin kölelikten başkabir şeye yol açmayacağını ısrarla vurgularken günümüzde olup bitenleri parlak bir zihin berraklığıyla öngörmüştür. Bu çalışmada da görüleceği gibi Bakunin, bugün cebelleşmekte olduğumuz temel toplumsal sorunları daha o günlerde gündeme getirmiş ve anarşizmi, insanlığı evrensel özgürlüğe götürecek yollardan biri olarak önermiştir. Üç devlet tarafından ayrı ayrı ölüm cezasına çarptırılmış, doğduyu yer olan Rusya'da 13 yıllık hapis ve sürgün yaşamından sonra Sibirya'dan kaçarak Avrupa barikatlarındaki mücadelesine devam etmiştir. Bu çalışma, Mihail Bakunin'in anarşizmini ana hatlarıyla ortaya koyan en kapsamlı çalışmalardan biridir. Kitabın sayfalarını aralamaya başladığınızda, Bakunin'in bu fırtınalı yaşamından süzülüp gelen çarpıcı düşünceleri, gecikmiş bir burukluk eşliğinde benliğinizi saracaktır... Bakunin'in devrimci mücadeleye kazandırdığı teorik derinlik hep onun eylemci pratiğinin gölgesinde kalmıştır. Oysa Bakunin otorite, erk ve tahakkümü en ince ayrıntısına kadar inceleyerek teşhir etmişti. Proletarya diktatörlüğünü savunan Marx ve diğer otoriter sosyalistlerle girdiği tartışmalarda, ?Eğer devlet olacaksa zorunlu olarak baskı ve kölelik de olacaktır" diyerek her türlü devlet düşüncesinin kölelikten başka bir şeye yol açmayacağını ısrarla vurguluyordu. Bugün sosyalizm adına olup bitenleri, o, yüz elli yıl önce keskin bir öngörüyle ilan ediyordu. Bakunin'in fırtınalı yaşamından süzülüp gelen anarşist düşüncelerini ana hatlarıyla ortaya koyan bu kitap, Rousseau'nun toplum sözleşmesine ve Marx'ın sosyalist tezlerine karşı temel anarşist eleştirileri de içeriyor. Bakunin'in edebî ürünleri, tam da barikatların gediklisi bir eylemciye yakışır şekilde makale, mektup, konuşma, özdeyiş ve propagandif broşür yığınından oluşmaktadır. Bu nedenle, onun düşüncelerini bütünlüklü bir şekilde toparlayıp sunmak pek de kolay bir iş değil. Sam Dolgoff, Bakunin'in çalışmalarını derleyerek bu zor işi başarmış. Bakunin'in düşünsel evrimini üç ana döneme ayırarak çalışmalarını kronolojik bir sıraya koyan Dolgoff, her seçkiye kısa bir giriş yazısı yazarak çalışmaların yapıldığı döneme ve Bakunin'in yaşamındaki olaylara ışık tutarak geniş bir arka plan sunuyor. Böylece, Bakunin'in metinleriyle dönemin olayları arasındaki bağlantıları açık ve dolaysız bir şekilde anlamış oluyoruz. Bu çalışma bugüne değin eylemci yanıyla öne çıkan Bakunin'i teorik açıdan da tanıma olanağı sunuyor. İçindekiler: Bakunin'in Biyografisi (James Guillaume) I. Bölüm: Anarşizm Öncesi Dönem Almanya'da Gericilik Polonya Ayaklanmasının 17. Yıldönümü Üzerine Slavlara Çağrı Çar I. Nıkola'ya Sunulan İtiraftan II. Bölüm: Mihail Bakunin'in Anarşizmi Devrimci el kitabı Ulusal Bildirge Federalizm, Sosyalizm, Anti-Teolojiz (Rousseau'nun Devlet Teorisinin Eleştirisi) Enternasyonal Kardeşliğin Programı Enternasyonal'in Politikası III. Bölüm: Fransa ve Prusya Savaşı ve Paris Komünü Albert Richard'a Mektup Mevcut Kriz Üzerine Bir Fransız'a Mektuplar Toplumsal Devrimin Genel Sorunları Devrimci Durum ve Matrisi Alman Sosyal Demokrasi Programının eleştirisi Temsili Hükümet ve Evrensel Oy Hakkı Tanrı ve Devlet Otorite ve Bilim İnsan, Toplum ve Özgürlük İttifak'ın Programı Sendika Bürokrasisi Enternasyonal'in Yapısı Enternasyonal'in Yapısı ile Devletin Yapısı Arasındaki Karşıtlık Paris Komünü ve Devlet Düşüncesi La Liberté'ye Mektup Enternasyonal ve Karl Marx IV. Bölüm: Son Yıllar Devlet ve Anarşi Jura Federasyonu'ndaki Yoldaşlara Mektup Êlisée Reclus'ya Mektup Yeni Toplumsal Düzenin İnşası Üzerine (j. Guillaume)