Aydınlanma

Başkaları ilerlerken Müslümanlar neden geri kalmıştır? “Çünkü nasıl tir tir titrerlerse çocuklar,/korkarlarsa kör karanlık arda her şeyden, / Bizler de öyleyiz, korkuyoruz aydınlıktan. Aslında biz her şeyi kendimiz için karanlıklara çeviriyoruz. Aydınlanmanın parolası "kendi aklını kullan" olması gerekir. Aydınlanma, insanın kendi suçu ile düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır. Aydınlanma; kişinin kendi aklını kullanma- ya cüret etmesidir. Aydınlanma, insan ve hayvanın nasıl bir cehalet içinde yaşadığını kabul etmek yetmez, buna ek olarak cehalet istencine sahip olman ve bunu öğrenmen gerekir. Bu tür bir cehalet olmaksızın bizzat hayatın imkânsız olduğunu, bunun canlıların hayatlarını sürdürmelerinin ve gelişmelerinin koşulu olduğunu kavraman şarttır. "Neler değişmedi ki! Dünya dönerken kendi de ekseni etrafında dönebilene ne mutlu!"