Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Güveni Kötüye Kullanma Suçundan Doğan Sorumlulukları ( Ceza

ÖNSÖZ "Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Güveni Kötüye Kullanma Suçundan Doğan Sorumlulukları" adlı bu tez çalışması 2014 yılında başlayıp 2016 yılında biten ve yaklaşık iki yıla yakın süren bir uğraşın ürünüdür. Güveni kötüye kullanma suçunun anonim şirket yönetim kurulu üyeleri tarafından işlenmesi hali, ticari hayatta sıkça karşılaşılabilecek bir durum olsa da, konu, öğretide daha önce bu çalışma kadar kapsamlı ve geniş bir bakış açısıyla hiç incelenmemiştir. Bu bakımdan çalışma, alanında bir ilk olma özelliği taşımaktadır. Her bilimsel çalışma, doğrudan veya dolaylı pek çok insanın katkısı ile uzun bir süreç içerisinde oluşmaktadır. Bu noktada teşekkür borcum olan ilk kişiler, gerek bu çalışma ve gerekse eğitim hayatım boyunca maddi-manevi yardımlarını esirgemeyen, hakları ödenmez sevgili anne ve babamdır. Çalışmanın tamamlanmasında bilimsel anlamda en büyük pay sahibi olan, kıymetli zamanlarını bana ayıran ve çalışmayı üst seviyelere taşımamı sağlayan saygıdeğer hocalarım Yrd. Doç. Dr. Selman DURSUN ve Doç. Dr. Ali PASLI'ya teşekkürlerimi sunarım. Bilgi birikimi ve hukuki meselelere getirdiği yaklaşımlarla akademik ilgi ve alakamı artıran ve beni akademik çalışma hususunda daim destekleyen, avukatlık mesleğimin başlangıç döneminde tanımaktan ve birlikte çalışmaktan onur duyduğum, sadece bir üstat olarak değil, aynı zamanda bir ağabey olarak da bana her daim yol gösteren Sayın Av. Levent YARALI'ya teşekkürlerimi sunarım. Meslek hayatımın ilk dönemlerinde bana her zaman yardımcı olan ve birlikte çalıştığım için çok şanslı olduğumu düşündüğüm Sayın Av. Zekeriya Başar ÖZBİLEN'e; iki yıllık çalışma süremiz boyunca sabırlı ve bilgili bir meslektaş, bir arkadaş olarak tezime vakit ayırmam için her zaman yardımcı olan Sayın Av. Özlem KARCI BÜYÜKSEKBAN'a teşekkürlerimi sunarım. Lisansüstü eğitimimi tamamlayabilmem için bana her türlü imkanı sağlayan, sadece mesleki anlamda değil, hayatımda da kıymetli bir yol gösterici konumunda bulunan üstadım Sayın Av. Hüseyin ARABACI'ya; tezimi tamamlayabilmem adına iş yükümü benimle paylaşan dostlarım Av. Serdar BULUT, Av. Ömer Sevban CEYLAN, Av. Abdülkerim Buğra ŞİMŞEK, Av. Muhammet Taha ÖZDEMİR ve (şimdilik) Stj. Av. Nezih ECERTAŞ'a teşekkürü bir borç bilirim. Küçük yaşlarımdan beri beni okumaya teşvik eden sevgili halama teşekkürlerimi sunarım. Her daim yanımda olan, hayatımın her alanında benden desteğini esirgemeyen biricik yol arkadaşım Hacer, varlığın için müteşekkirim. Sevgili babaannem ve dedem, hayatım boyunca bana kattıklarınız için sizlere teşekkür ederim. Çalışmamı hayatımda ayrı bir yeri olan dedem Rasim ÇAKIR'a ithaf ederim. Son olarak, okulumuzun rahmetli hocalarından Ord. Prof. Dr. Halil ARSLANLI'nın Ticari Bey isimli eserinin önsözünde de dediği gibi, hiçbir eser tamamiyet iddiasında bulunamaz. Tamamlanması yaklaşık iki yıl süren bu çalışmanın da elbette eksikleri, konu hakkında değinmediği noktaları bulunmaktadır. Çalışma hakkındaki her türlü görüş ve eleştiri bu çalışmayı bir adım daha ileriye taşıyacaktır. Zira müşterisi olmayan meta, zayidir. Saygılarımla. Rasim Can ÇAKIR Mayıs 2016 İstanbul/Fatih rasimcancakir@gmail.com İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V ÖZ - ABSTRACT VII KISALTMALAR XV GİRİŞ 1 Birinci Bölüm ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULUNUN NİTELİĞİ, ŞİRKET İLE YÖNETİM KURULU ARASINDAKİ GÜVEN İLİŞKİSİ VE GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER I. YÖNETİM KURULUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ 3 A. Genel Olarak Organ Kavramı 3 B. Yönetim Kurulunun Niteliği 6 C. Yönetim Kurulunun Genel Kurulla İlişkisi 7 II. ŞİRKET İLE YÖNETİM KURULU ÜYELERİ ARASINDAKİ GÜVEN İLİŞKİSİ 8 A. Genel Olarak 8 B. Güven Kavramı 9 C. Sözleşmeye Dayalı Güven İlişkisi 9 1. Vekalet Sözleşmesi Görüşü 10 2. Hizmet Sözleşmesi Görüşü 10 3. Diğer Görüşler 11 D. Kanun Kaynaklı 12 1. Yönetim Kurulu Üyesinin Sadakat Yükümlülüğü 12 2. Devredilemez Bir Görev ve Yetki Olarak Üst Gözetim Yükümlülüğü 13 a. Genel Olarak 13 b. Üst Gözetim Yükümlülüğü ile Yönetim ve Temsil Yetkisinin Devri Arasındaki İlişki 13 E. Değerlendirme 15 III. GÜVEN UNSURU BAKIMINDAN YÖNETİM KURULU ÜYELİKLERİ 17 A. Sözleşmeye Dayalı Yönetim Kurulu Üyelikleri 17 B. Kanuna Dayalı Yönetim Kurulu Üyelikleri 18 C. İnançlı Üyeler ve Fiili Organların Durumu 19 1. İnançlı Üyeler Bakımından 19 2. Fiili Organlar Bakımından 21 IV. GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 22 A. Genel Olarak 22 B. Güveni Kötüye Kullanma Suçu 23 C. Malvarlığına Karşı Suç Kavramı ve Güveni Kötüye Kullanma Suçu İlişkisi 25 D. Korunan Hukuki Değer 28 E. Güveni Kötüye Kullanma Suçuna Kara Avrupası Hukuku Düzenlemelerinden Bir Örnek Olarak Almanya 32 İkinci Bölüm ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ TARAFINDAN İŞLENEN GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNUN UNSURLARI I. MADDİ UNSURLAR 35 A. Konu 35 1. Genel Olarak 35 2. Mal ve Eşya Kavramları 36 a. Taşınır-Taşınmaz Mallar 37 b. Misli Mal 39 c. Haklar ve Sair Şeyler 41 3. Zilyetliğin Devri 45 a. Zilyetlik Kavramı 47 b. Asli Zilyet - Fer'i Zilyet 48 c. Doğrudan Zilyet - Dolaylı Zilyet 49 d. Başkası İçin Zilyet - Zilyet Yardımcısı 50 e. Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirket Malları Üzerindeki Zilyetliği 51 i. Genel Olarak 51 ii. Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirket Malları Üzerindeki Zilyetliğinin Niteliği 52 iii. Zilyetliğin Kazanılması, Kaybedilmesi ve Yönetim Kurulu Üyeleri Dışındaki Üçüncü Kişilerin Durumu 54 4. Nitelikli Unsurlar 58 a. Genel Olarak 58 b. Meslek ve Sanat İlişkisi 59 c. Ticaret İlişkisi 60 d. Hizmet İlişkisi 61 e. Başkasının Mallarını İdare Etme Yetkisi 62 B. Hareketler 63 1. Zilyetliğin Devri Amacı Dışında Tasarrufta Bulunmak 64 a. Genel Olarak 64 b. Zilyetliğin Devri Amacı Dışında Tasarrufta Bulunma Fiilinin TTK Kapsamında Özel Görünüm Biçimleri 65 i. Şirkete Borçlanma Yasağı 66 ii. Yedek Akçelerin Ayrılması ve Kar Payı Dağıtımı 68 iii. Önemli Miktarda Malvarlığının Toptan Satışı 71 iv. Sermayenin Kaybı ve Borca Batıklık 75 2. Devir Olgusunu İnkar Etmek 77 C. Fail 79 1. Gerçek Kişi Yönetim Kurulu Üyeleri 79 2. Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyeleri 82 3. Kamu Tüzel Kişileri ve Temsilcileri