Agop Kazazyan Paşa;II. Abdülhamid Döneminde Millet-i Sadıka'dan Maliye Nazırlığına Uzanan Başarı Öyküsü

19. yüzyıla kadar Müslümanlığı seçmiş gayrimüslimler ön planda iken özellikle Islahat Fermanı'nın getirdiği eşitlik ilkesi ile mensup olduğu dinde kalan devlet adamları Osmanlı bürokrasisinde de kendilerine yer bulmaya başlamışlardır. Agop Kazazyan Paşa da bu isimlerden birisidir. Sultan II. Abdülhamid döneminin önde gelen bürokratlarından biri olan Agop Paşa, 1879 senesinde Hazine-i Hassa'da görev almış, vefat ettiği 1891 senesinde kadar görevine devam etmiştir. Hazine-i Hassa Nazırlığı görevine devam ederken 3 kez Maliye Nazırı olarak atanmıştır. Sultan II. Abdülhamid'e sadakati ile tanınan Agop Paşa, Ermeni milletine mensup olup iktisadi zekâsı ile kendini göstermiş bir isimdir. Osmanlı idari yapısında önemli görevler almış, uygulamaları ve yöntemleri ile Osmanlı mali bürokrasi geleneğinde bir çizgi oluşturmaya çalışmıştır. Ermeni meselesinin giderek yoğunlaştığı bir süreçte hem devlet'in hem de Padişah'ın hazinesinin kendisine emanet edilmiş olması son derece dikkat çekicidir. Gayrimüslim ve Ermeni kimliğinden ziyade Osmanlı kimliği ile Osmanlı Devleti'ne hizmet eden Agop Kazazyan, Sultan II. Abdülhamid'in hep yanında tuttuğu nadir isimlerden biri olmuştur. 19. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren baş gösteren ayrılıkçı isyanlar sürecinde etnik kimliğine rağmen Sultan II. Abdülhamid tarafından üst mevkilerde görevlendirilmiştir. Devlete sadakatle hizmet ettiği görülen Agop Kazayan, azınlık-Osmanlı çatışmasının tersine bir örnek teşkil etmesi açısından dikkatle incelenmesi gereken bir isimdir.