Afganistan'da Hakimiyet Mücadelesi; Doğu ve Batı Çatışması 1809 - 2019

Elinizdeki kitap asırlar boyu doğu ve batının hakimiyet mücadelesi verdiği, coğrafi açıdan stratejik bir konuma sahip olup, Hindukuş, Pamir, Firûzkûh gibi dağlarıyla meşhur olan, Gazneliler, Selçuklular ve Timurlular gibi Türk Devletlerinin başkentliğini yapan, bitmeyen kavgasıyla milyonların merak konusu olan Afganistan'ın 210 yıllık doğu ve batı üstünlük mücadelesini konu edinmektedir. Eser, bölgede yaşayan biri olduğum için sıkça tarafıma yöneltilen "Afganistan neden bu halde? Ne var bu Afganistan'da? Neden doğu ve batı Afganistan için bu kadar ısrar ediyor?" gibi soruların kısmen de olsa cevap bulması, insanların kafasındaki sorulmayan sorulara ışık tutması niyetiyle kaleme alınmıştır. Farsça, Türkçe ve İngilizce kaynaklardan istifade ettiğimiz kitap bir giriş ve dört ana bölümden oluşmaktadır. Eserin birinci bölümünde Afganistan'ın genel tarihi ve Hindistan'ı işgal edip Afganistan'ı da çıkar sahasına sokmaya çalışan İngilizlerin 1809-1919 yılları arasındaki Afganistan hâkimiyet mücadelesine yer verilmiş, İngilizlerle Afganlar arasında yaşanan üç büyük savaş ve 1919 yılında Afganların elde ettikleri bağımsızlık mücadeleleri etraflıca değerlendirilmiştir. Eserin ikinci bölümünde doğu bloğunun temsilcisi, bölgede batının devleri İngiltere ve Amerika gibi devletlere karşı çıkar çatışması veren Rusya'nın Afganistan hâkimiyet mücadelesine genişçe yer verilmiştir. Ülkenin kuzey kısmında bulunan Türkistan'ı işgal edip çıkar sahası haline getiren Ruslar da İngilizler gibi Afganistan hayalinden vazgeçmemişlerdir. Bu çerçevede İngilizlerin bölgeye yönelmeye başladıkları tarihten itibaren Ruslar boş durmamış, türlü bahanelerle ülkeye müdahale etmeye çalışmışlardır. Özellikle 1973'ten sonra sıcak temas içine girerek işgalin yollarını aramışlardır. ABD'nin Ruslara karşı mücahitlere verdiği destek, Taliban'ın ortaya çıkışı ve ABD'nin 11 Eylül 2001'den sonra ülkeyi fiilen işgal etmesi ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda günümüze kadar devam eden batı işgalinin vahim sonuçları ve gelecekle ilgili tahminler üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümdeyse doğu ve batının hâkimiyet mücadelesinin gölgesinde Afganistan Türklerinin konumu, siyasi teşekkülleri, Cünbiş Partisi, Raşit Dostum ve Afgan Türklerinin diğer siyasi örgütlerinden bahsedilmiştir.