Acente ve Tek Satıcılık Sözleşmelerinden Kaynaklanan Portföy Tazminatı

Çalışmamızda; Türk Hukuku temel alınarak 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu kapsamında, gerek doktrin görüşlerinden gerekse yargı kararlarından yararlanarak “Portföy Tazminatı”na egemen olan ilkeleri inceleyeceğiz. Portföy tazminatı, acente-bayilik sözleşmesi benzeri bir sözleşmenin sona erdirilmesi halinde; ana firmanın, bayi veya acentenin sağladığı müşteri çevresi nedeniyle elde ettiği kazancın bir miktarını, bayi veya acenteye ödemesi şeklinde tanımlanır. Ayrıca, portföy tazminatı; her ülke kanununda düzenlenmeyen, bu nedenle de bazı ülkelerde doğrudan, bazılarında dolaylı olarak uygulanan, bazılarında ise sadece sınırlı sözleşme türleri yönünden uygulanabilen bir tazminat türüdür. Çalışmamızın birinci bölümünde “Acente Açısından Portföy Tazminatı” konusu incelenmiştir. Portföy Tazminatı; acentenin sözleşmenin sona ermesiyle uğrayacağı kayıp ile işletmenin müşteri çevresinden sağlayacağı kazancın dengelenmesi, acentenin sözleşmenin sona ermesi sebebiyle uğramış olduğu maddi kaybın giderilmesi amacıyla işletmenin acenteye ödeyeceği tazminat olarak tanımlanır. Çalışmamızın ikinci bölümünde ‘‘Tek Satıcılık Sözleşmesinin Sona Ermesi Sebebiyle Portföy Tazminatı'' konusu incelenmiştir. Tek satıcının emeği ile oluşturduğu müşteri çevresinden, acente- bayilik sözleşmesi benzeri bir sözleşmenin sona erdirilmesi halinde, ana firmanın bayi veya acentenin sağladığı müşteri çevresi sebebiyle elde ettiği kazancın bir miktarını bayi veya acenteye ödemesidir. Tek satıcının sağlayıcıdan talep edebileceği bu tazminat “portföy tazminatı” olarak adlandırılmaktadır. Tek satıcının hangi şartlarda portföy tazminatı talep edebileceği 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu md.122'de düzenlenmektedir. Kanunda düzenlenmiş bu koşulların yanı sıra, tek satıcılık sözleşmesinin, tek satıcı tarafından haklı sebeple veya sağlayıcı tarafından haksız olarak sona erdirilmiş olması gerekmektedir. Bu çalışmamızla hukukçulara ve uygulayıcılara katkı sağlamayı hedeflemekteyiz.