17. Asır Ortalarında Osmanlı Üzerinden İran'a Seyahat

XVII. Asrın Marco Polo'su sayılan meşhur Fransız seyyahı Jean-BabtisteTavernier (1605-1689), Şark ülkelerine yaptığı seyahatlerde gördüklerini, edindiği bilgi ve intibaları yazdırmak suretiyle, kitap haline getirmiş; büyük bir alaka gören eseri "Lessixvoyages de J. S. Tavernier en Turquie, en Perse et auxIndes" 1977'den itibaren birkaç defa basılmış; ünlü mütefekkir Montesquieu, "İran Mektupları"nı yazarken bu eserden faydalanmıştır. İstanbul'a gelmiş; ancak refakat ettiği zevatın Kudüs yolculuğuna katılmayıp, İran'a gitmek üzere, Osmanlı başşehrinde on bir ay müsait bir kervanın hareketini beklemiş; bu arada, şehri gezmiş; abideleri görmüş, Topkapı Sarayı Haremi hakkında biri Fransız diğeri İtalyan olan iki saray hizmetkârından edindiği bilgilerle "Nouvelleraliton de l'interieurduSeraildu Grand Seigneur" (Paris, 1675) adlı eserini vücuda getirmiştir. Tavernier'nin 1632'de yaptığı ilk İran seyahatinde Bolu Amasya-Erzurum-Erivan yolunu takip ettiği, İran'da yün, kumaş ve mücevherat ticaretiyle büyük bir servet kazandığı ve bir ara Fransa'ya döndüğü bilinmektedir. 1638'de icra ettiği ikinci seyahatinde ise, Marsilya'dan deniz yolu ileİskenderun'a gelmiş, müteakiben Antakya-Halep üzerinden çöl yolunu tutup Fırat'ı takiben Necef ve Basra'ya ulaşmış, oradan bir sandalla Bendr-i Rîg'e geçip Kâzerün-Şîrâz yolu ile İsfahan'a varmıştır.